8.1. Struktura Wydziału

Wydział został utworzony 1 IX 1977 roku przez połączenie Instytutu Geografii i Instytutu Afrykanistycznego. Składał się z trzech instytutów dzielących się na zakłady podporządkowane dyrekcji instytutu oraz kilku dalszych jednostek podporządkowanych bezpośrednio dziekanowi. Wydziałem kierował zespół dziekański składający się z dziekana i trzech prodziekanów. Pierwszym dziekanem został profesor Zdzisław Mikulski, później funkcję tę pełnili profesorowie Bolesław Dumanowski, Andrzej Richling, Urszula Soczyńska, Maria Skoczek i Andrzej Lisowski. Prodziekanami było 17 osób. Wykaz zespołów dziekańskich przedstawiono w Dodatku 2. Na stanowisku dyrektora administracyjnego zatrudnieni byli: Andrzej Korwin-Kossakowski (1977–1981), Stanisława Biegajło (1981–1997) i Marta Piasecka (od 1997).

Struktura Wydziału w momencie jego powołania oraz nazwiska kierowników jednostek wyglądały następująco69:

  1. Instytut Nauk Fizycznogeograficznych – prof. Jerzy Kondracki
    1. Zakład Geografii Fizycznej Ogólnej i Regionalnej z Pracownią Metod Geoekologicznych – doc. Andrzej Richling
    2. Zakład Geomorfologii – prof. Cecylia Radłowska
    3. Zakład Klimatologii – doc. Maria Stopa-Boryczka
    4. Zakład Hydrologii – prof. Zdzisław Mikulski
  2. Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Regionalnej – prof. Antoni Kukliński
    1. Zakład Geografii Ekonomicznej – doc. Witold Kusiński
    2. Zakład Geografii Regionalnej – doc. Bolesław Dumanowski
    3. Zakład Geografii Społeczno-Politycznej – doc. Stanisław Otok
    4. Zakład Gospodarki Przestrzennej – prof. Antoni Kukliński
  3. Instytut Geografii Krajów Rozwijających się – doc. Zygmunt Pióro
    1. Zakład Badań Regionalnych i Porównawczych – doc. Zygmunt Pióro
    2. Zakład Rozwoju Gospodarczego – doc. Zofia Dobrska
    3. Zakład Rozwoju Społecznego – doc. Zygmunt Komorowski
    4. Zakład Systemów Politycznych i Prawnych – p.o. kier. zakł. dr Jan Milewski
  4. Katedra Kartografii – prof. Bogodar Winid
  5. Zakład Dydaktyki Geografii – kurator prof. Jerzy Kondracki
  6. Stacja Terenowa w Murzynowie – dr Witold Lenart

W przedstawionej strukturze wraz z upływem czasu zaistniały różne zmiany. Najważniejszą z nich było przekształcenie w 1985 roku Zakładu Gospodarki Przestrzennej w instytut o tej samej nazwie. Funkcję dyrektora pełnił profesor Antoni Kukliński. Także w roku 1985 zmianie uległa nazwa Zakładu Dydaktyki Geografii, który jako Zakład Dydaktyki Geografii i Krajoznawstwa pod kierownictwem docent Alicji Krzymowskiej-Kostrowickiej został włączony do Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Regionalnej.

W 1984 roku Zakład Geografii Fizycznej przekształcono w Zakład Kompleksowej Geografii Fizycznej, a istniejąca w Zakładzie pracownia otrzymała nazwę Pracownia Geochemii Krajobrazu. W rok później w Instytucie Nauk Fizycznogeograficznych została utworzona samodzielna Pracownia Sedymentologiczna, a jej kierownictwo objęła profesor Elżbieta Mycielska-Dowgiałło. Ponadto w tym samym roku w związku z interdyscyplinarnym charakterem zatrudnionej kadry z nazwy Instytutu Geografii Krajów Rozwijających się zostało usunięte słowo „geografia”. W 1988 roku Zakład Badań Regionalnych i Porównawczych został podzielony na dwa zakłady: Badań Regionalnych Afryki i Azji (kierowany przez profesora Floriana Plita) i Badań Regionalnych Ameryki Łacińskiej (kierowany przez docenta Andrzeja Dembicza, od 1991 roku przez dr hab. Marię Skoczek, profesora UW, a od 2003 roku przez profesora Jerzego Makowskiego). W omawianym okresie nadano również stacji terenowej Wydziału nazwę Mazowieckiego Obserwatorium Geograficznego (1980).

W 1991 roku Instytut Gospodarki Przestrzennej odłączył się od Wydziału i przekształcił w Europejski Instytut Rozwoju Regionalnego i Lokalnego „EUROREG”. Pociągnęło to za sobą likwidację specjalizacji „gospodarka przestrzenna”70.

W tym samym roku została utworzona ogólnowydziałowa Pracownia Edukacji Komputerowej (kierownik: dr Piotr Werner), a w 1993 roku powstał podporządkowany bezpośrednio dziekanowi Zakład Teledetekcji Środowiska (kierownik: dr hab. Jan Olędzki). W 1996 roku Zakład Kompleksowej Geografii Fizycznej zmienił nazwę na Zakład Geoekologii, a w 1998 roku zostało utworzone w tym Zakładzie Laboratorium Geoekologiczne.

W 1995 roku w związku z niekorzystną sytuacją kadrową rozwiązaniu uległ Zakład Geografii Społecznej, a Zakład Geografii Ekonomicznej został przekształcony w Zakład Geografii Społeczno-Ekonomicznej. Zakładem tym kierował profesor Andrzej Wieloński, a w 1997 roku zastąpił go dr hab. Andrzej Lisowski. Z podobnych przyczyn w 1997 roku zostały połączone Zakład Rozwoju Społecznego oraz Zakład Systemów Polityczno-Prawnych w Zakład Badań Politycznych, Prawnych i Społecznych pod kierunkiem dr. hab. Jana Milewskiego, profesora UW.

W efekcie opisanych zmian, w 1998 roku, w 80 lat od utworzenia w Uniwersytecie Warszawskim pierwszej jednostki geograficznej i w 21. roku istnienia Wydziału jego struktura i obsada stanowisk kierowniczych wyglądały następująco71:

  1. Instytut Nauk Fizycznogeograficznych – prof. Maria Stopa-Boryczka
    1. Zakład Geoekologii łącznie z Pracownią Geochemii Krajobrazu i Laboratorium Geoekologicznym – prof. Andrzej Richling
    2. Zakład Geomorfologii – dr hab. Mirosław Bogacki, prof. UW
    3. Zakład Klimatologii – prof. Maria Stopa-Boryczka
    4. Zakład Hydrologii – prof. Urszula Soczyńska
    5. Pracownia Sedymentologiczna – prof. Elżbieta Mycielska-Dowgiałło
  2. Instytut Geografii Społecznej, Ekonomicznej i Regionalnej – prof. Alicja Krzymowska-Kostrowicka
    1. Zakład Geografii Społeczno-Ekonomicznej – dr hab. Andrzej Lisowski
    2. Zakład Geografii Regionalnej – dr hab. Andrzej Bonasewicz, prof. UW
    3. Zakład Dydaktyki Geografii i Krajoznawstwa – prof. Alicja Krzymowska-Kostrowicka
  3. Instytut Krajów Rozwijających się – dr hab. Jan Milewski, prof. UW
    1. Zakład Badań Regionalnych Afryki i Azji – prof. Florian Plit
    2. Zakład Badań Regionalnych Ameryki Łacińskiej – dr hab. Maria Skoczek, prof. UW
    3. Zakład Rozwoju Gospodarczego – dr hab. Urszula Żuławska
    4. Zakład Badań Politycznych, Prawnych i Społecznych – dr hab. Jan Milewski, prof. UW
  4. Katedra Kartografii z pracowniami Kartografii Komputerowej i Reprodukcji Kartograficznej – dr hab. Jacek Pasławski, prof. UW
  5. Zakład Teledetekcji Środowiska – dr hab. Jan Olędzki
  6. Pracownia Edukacji Komputerowej – dr Piotr Werner
  7. Mazowieckie Obserwatorium Geograficzne – dr Witold Lenart

W przedstawionej strukturze zachodziły już tylko drobne zmiany. W 2003 roku kuratorem Zakładu Dydaktyki i Krajoznawstwa został profesor Florian Plit, w 2005 roku Zakład ten został przeniesiony do Instytutu Krajów Rozwijających się. Równocześnie nazwa Zakładu Badań Regionalnych Afryki i Azji została rozszerzona o dodatkowy człon i powstał Zakład Badań Regionalnych Azji, Afryki i Oceanii. Na początku 2006 roku kierownictwo tego Zakładu objął dr hab. Maciej Jędrusik, prof. UW, a profesor Plit został powołany na kierownika Zakładu Dydaktyki Geografii i Krajoznawstwa.

W 2006 roku nastąpiła reorganizacja Wydziału. Jej celem było dostosowanie struktury do zmian zaistniałych wewnątrz Wydziału i do uwarunkowań zewnętrznych. Zmiany struktury stymulowały również względy dydaktyczne. Jej celem miało być także ułatwienie prowadzenia badań naukowych. Zakładano, że w dobie rozwoju i rosnącej popularności badań interdyscyplinarnych struktura Wydziału powinna sprzyjać nawiązywaniu współpracy i organizacji badań szeroko zakrojonych, mieszczących się na styku problematyki przyrodniczej, społecznej i ekonomicznej. Reorganizacja miała wreszcie usunąć nielogiczności istniejącej wcześniej struktury.

Realizacja wymienionych założeń pociągnęła za sobą przede wszystkim zmiany w obrębie dwóch instytutów. W miejsce Instytutu Geografii Społecznej, Ekonomicznej i Regionalnej został utworzony Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej składający się z trzech nowo powołanych zakładów.

Instytut Krajów Rozwijających się zmienił nazwę na Instytut Studiów Regionalnych i Globalnych. W jego składzie pojawił się nowy Zakład Badań nad Procesami Globalizacji, a także przeniesiony tutaj Zakład Geografii Regionalnej. W Zakładzie Problemów Rozwoju wydzielono dwie pracownie nawiązujące do istniejących w przeszłości zakładów.

Zakład Dydaktyki Geografii i Krajoznawstwa podniesiono do rangi katedry i wydzielono ze struktury instytutu, a Zakład Teledetekcji Środowiska przekształcono w Katedrę Geoinformatyki i Teledetekcji. Instytut Nauk Fizycznogeograficznych zmienił nazwę na Instytut Geografii Fizycznej, a samodzielna Pracownia Sedymentologiczna została połączona z Zakładem Geomorfologii. Uznano również, że nazwa Mazowieckie Obserwatorium Geograficzne nie w pełni oddawała rzeczywistą funkcję placówki i zmienioną ją na Mazowiecki Ośrodek Geograficzny.

Zmieniona struktura weszła w życie 1 IX 2006 roku. Wykaz jednostek wydziałowych oraz nazwiska osób kierujących nimi wyglądały następująco:

  1. Instytut Geografii Fizycznej – dr hab. Artur Magnuszewski
    1. Zakład Geoekologii z Pracownią Geochemii Krajobrazu i Laboratorium Geoekologicznym – prof. Andrzej Richling
    2. Zakład Geomorfologii – dr hab. Ewa Smolska
    3. Zakład Klimatologii – dr hab. Jerzy Boryczka, prof. UW
    4. Zakład Hydrologii – prof. Małgorzata Gutry-Korycka
  2. Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej – prof. Andrzej Kowalczyk
    1. Zakład Geografii Miast i Organizacji Przestrzennej – prof. Andrzej Lisowski
    2. Zakład Geografii Turyzmu i Rekreacji – prof. Andrzej Kowalczyk
    3. Zakład Rozwoju i Polityki Lokalnej – dr hab. Paweł Swianiewicz, prof. UW
  3. Instytut Studiów Regionalnych i Globalnych – dr hab. Mirosława Czerny, prof. UW
    1. Zakład Geografii Afryki, Azji i Oceanii – dr hab. Maciej Jędrusik, prof. UW
    2. Zakład Geografii Ameryki Łacińskiej – prof. Jerzy Makowski
    3. Zakład Badań nad Procesami Globalizacji – dr hab. Mirosława Czerny, prof. UW
    4. Zakład Studiów nad Rozwojem – p.o. dr Anna Bąkiewicz
      Pracownia Rozwoju Gospodarczego – dr hab. Urszula Żuławska, prof. UW
      Pracownia Problemów Politycznych – dr hab. Jan Milewski, prof. UW
    5. Zakład Geografii Regionalnej – prof. Ewelina Kantowicz
  4. Katedra Geoinformatyki i Teledetekcji – prof. Jan Olędzki
  5. Katedra Kartografii – dr hab. Jacek Pasławski, prof. UW
  6. Katedra Dydaktyki Geografii i Krajoznawstwa – prof. Florian Plit
  7. Pracownia Edukacji Komputerowej – dr hab. Piotr Werner
  8. Mazowiecki Ośrodek Geograficzny – dr Witold Lenart

Do 2013 roku, w którym upłynęła 95. rocznica powołania Zakładu Geograficznego w Uniwersytecie Warszawskim, struktura ta w zasadzie nie uległa zmianom.

Zmieniały się natomiast nazwiska niektórych kierowników jednostek, co wynikało głównie z przekroczenia wieku emerytalnego72. Na początku 2013 roku funkcję dyrektora Instytutu Geografii Fizycznej pełniła dr hab. Elwira Żmudzka, Zakładem Geoekologii kierowała dr hab. Katarzyna Ostaszewska, prof. UW, Zakładem Hydrologii dr hab. Artur Magnuszewski, prof. UW, a Zakładem Klimatologii profesor Krzysztof Błażejczyk. Kierownictwo Zakładu Geografii Regionalnej objął dr hab. Stefan Kałuski, prof. UW, a Zakładu Studiów nad Rozwojem i Pracowni Rozwoju Gospodarczego dr hab. Anna Bąkiewicz. Kierownikiem drugiej pracowni w tym zakładzie – Pracowni Problemów Politycznych został dr hab. Marcin Solarz. Pozainstytutową Katedrą Geoinformatyki i Teledetekcji kieruje dr hab. Bogdan Zagajewski. Kierownikiem Katedry Kartografii jest dr hab. Wiesław Ostrowski. W lutym 2013 roku zlikwidowano Zakład Dydaktyki Geografii i Krajoznawstwa. Wiązało się to z przejściem na emeryturę kierownika zakładu73.

W lipcu 2013 roku została przeprowadzona kolejna reorganizacja Wydziału. Zmieniona struktura wygląda następująco: Instytut Geografii Fizycznej z zakładami: Geomorfologii, Hydrologii, Klimatologii i Geoekologii; Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej z Zakładami: Geografii Miast i Organizacji Przestrzennej, Geografii Turyzmu i Rekreacji, Rozwoju i Polityki Lokalnej; Instytut Studiów Regionalnych i Globalnych z Zakładami: Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych, Geografii Regionalnej Świata, Geografii Rozwoju i Planowania Przestrzennego. W skład Wydziału, poza strukturą instytutową, wchodzą ponadto: Zakład Kartografii, Zakład Geoinformatyki i Teledetekcji, Pracownia Systemów Informacji Przestrzennej oraz Mazowiecki Ośrodek Geograficzny.

8.2. Biblioteka i wydawnictwa

Biblioteka Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych jest największą pod względem zasobów biblioteką wydziałową na Uniwersytecie Warszawskim. Jej początek stanowiły skromne zbiory przedwojennego Zakładu Geograficznego, w części odziedziczone po Gabinecie Geografii Fizycznej Uniwersytetu Cesarskiego. Biblioteka Zakładu powiększała się głównie dzięki wymianie i darowiznom. W 1939 roku liczyła 6618 woluminów książek i czasopism, 8276 arkuszy map i kilkadziesiąt atlasów74. W Zakładzie znajdowały się również zbiory biblioteczne Polskiego Towarzystwa Geograficznego (około 6000 woluminów w 1939 roku). Zbiory te w dużej części uległy zniszczeniu i rozproszeniu w czasie wojny, ale część księgozbiorów była ukryta w mieszkaniach pracowników Zakładu, a część wywieziona do Poznania powróciła po wojnie do Warszawy, o czym była już mowa. Ze zbioru map liczącego przed wojną 8276 arkuszy zostało około 100075. Całkowitemu zniszczeniu uległ księgozbiór Zakładu Antropogeografii.

Biblioteka Instytutu Geograficznego rozpoczęła działalność w 1950 roku. Składały się na nią odbudowane zbiory Zakładu Geograficznego (6318 woluminów) i 9750 arkuszy map oraz zbiory Zakładu Antropogeografii uzyskane dzięki hojności ofiarodawców (ponad 3000 książek i czasopism oraz około 200 arkuszy map). W Pałacu Uruskich-Czetwertyńskich mieściła się również biblioteka PTG. W 1953 roku jej zbiory (ponad 18 000 woluminów książek i czasopism, około 8000 map i 331 atlasów) zostały przejęte przez Instytut Geografii PAN. W 1954 roku biblioteka Instytutu Geograficznego UW liczyła 63 160 jednostek, a biblioteka Instytutu Geografii PAN około 36 000. Obie biblioteki zachowywały odrębność, ale ze zrozumiałych względów blisko współpracowały.

Podstawowym źródłem nabytków biblioteki IG UW była szeroko rozwinięta wymiana. W okresie 1953–1963 biblioteka podwoiła liczbę książek, czasopism i atlasów, a liczbę map zwiększyła czterokrotnie76. Należy jednak zauważyć, że przyrost zbiorów biblioteki IG PAN był znacznie większy. Wzrost rozwoju biblioteki hamował niedostatek powierzchni magazynowej. Mimo to pod koniec 1971 roku liczba książek i czasopism w obu bibliotekach przekroczyła 170 000 woluminów.

Po utworzeniu Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych w 1977 roku w jego ramach znalazła się biblioteka Studium Afrykanistycznego oraz Ośrodek Informacji i Dokumentacji o Krajach Rozwijających się (około 75 000 woluminów). Dwie biblioteki działały początkowo niezależnie. Ich połączenie nastąpiło w 1992 roku. Powstała w ten sposób Biblioteka i Ośrodek Informacji Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych. Kierownikiem został Władysław Żakowski, któremu były podporządkowane również wydawnictwa Wydziału. Na stanowisku tym zastąpiła go w 2012 roku Barbara Grzęda.

W 1979 roku została powołana Centralna Biblioteka Geografii i Ochrony Środowiska. Składała się ona z połączonych bibliotek Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych i Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN. Na początku lat 90. jej zbiory liczyły około 450 000 jednostek. W 1997 roku, po przeniesieniu Instytutu PAN na ulicę Twardą, nastąpił podział bibliotek. Status biblioteki centralnej zachowała jednostka PAN. Jej zbiory liczyły wówczas około 300 000 książek, czasopism i map77.

Zbiory biblioteki wydziałowej systematycznie rosły, zarówno na drodze wymiany, jak i zakupów. W 1998 roku liczba jednostek inwentarzowych ogółem (wydawnictwa zwarte, czasopisma i zbiory specjalne) wynosiła 266 645, w 2001 roku – 283 553, w 2004 roku – 297 267, w 2006 roku – 304 540, w 2010 roku – 310 702 i w 2012 roku – 317 270.

Przez cały czas istnienia Wydziału znaczną aktywność wykazywały wydawnictwa formalnie związane z biblioteką. Ukazująca się w latach 1964–1979 seria „Prace i Studia Instytutu Geograficznego Uniwersytetu Warszawskiego” po utworzeniu Wydziału zmieniła nazwę na „Prace i Studia Geograficzne”. Publikowane tomy są w większości profilowane i przedstawiają dorobek poszczególnych kierunków badawczych uprawianych na Wydziale. W 1984 roku została uruchomiona obcojęzyczna seria „Miscellanea Geographica”. Kolejne tomy ukazywały się regularnie co dwa lata i były dedykowane kongresom i konferencjom regionalnym Międzynarodowej Unii Geograficznej.

Wydział kontynuował również serie uruchomione w Instytucie Afrykanistycznym. Należały do nich „Africana Bulletin” (w języku angielskim i francuskim) oraz częściowo obcojęzyczna „Afryka, Azja, Ameryka Łacińska” stanowiąca przedłużenie ukazującego się do 1979 roku „Przeglądu Informacji o Afryce”.

W 1984 roku powstała nowa seria w języku hiszpańskim „Actas Latinoamericanas de Varsovia”. Efektem seminariów poświęconych problematyce krajów rozwijających się była seria „Dialogi o Trzecim Świecie” (6 tomów w latach 1984–1990). Instytut Krajów Rozwijających się rozpowszechniał wyniki prowadzonych badań w serii utworzonej w 1991 roku „Working Papers”. Kontynuowana była też wcześniej wspomniana seria „Atlas współzależności parametrów meteorologicznych i geograficznych w Polsce”. W 2004 roku powstała seria „Asia and Pacific Studies”.

W 2011 roku Kolegium Dziekańskie podjęło decyzję o zawieszeniu części wydawanych czasopism. Utrzymano dwie serie: „Prace i Studia Geograficzne” oraz (po rozszerzeniu tytułu) „Miscellanea Geographica – Regional Studies on Development”. Powołano nowe komitety redakcyjne obu czasopism. Wydział podpisał też umowę z firmą Versita na wydawanie „Miscellanea Geographica” w wersji elektronicznej. Podjęto decyzję o zmianie częstotliwości wydawania tej serii z rocznika na kwartalnik. Powodem takich decyzji było dążenie do sprostania rygorystycznym wymaganiom oceny parametrycznej czasopism, a także optymalizacja oferty wydawniczej na podstawie analizy cytowalności tytułów.

Wydawnictwa wydziałowe publikują również monografie naukowe, skrypty i podręczniki oraz różnego rodzaju informatory. W latach 1997–2002 siłami Wydziału wydano 74 podręczniki i książki o charakterze naukowym oraz 18 informatorów, od 2002 roku do połowy 2007 roku – 23 książki i 15 informatorów, a w okresie od połowy 2008 roku do początków 2012 roku – 25 książek i 2 informatory.

8.3. Usytuowanie Wydziału

Wydział mieści się w Pałacu Uruskich-Czetwertyńskich. Początkowo dzielił to miejsce z Instytutem Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, który dopiero w styczniu 1997 roku przeprowadził się do nowej siedziby przy ulicy Twardej 51/55. Dało to możliwość pewnej poprawy warunków pracy części osób zatrudnionych na Wydziale. Instytut Krajów Rozwijających się był usytuowany w budynku Wydziału Geologii przy ulicy Żwirki i Wigury 93, a w 1988 roku został przeniesiony na ulicę Karową 20, w pobliże Krakowskiego Przedmieścia.

8.4. Pracownicy

Liczba osób zatrudnionych na Wydziale utrzymywała się początkowo na ustabilizowanym poziomie, a potem wyraźnie się obniżyła.

W 1977 roku według Mikulskiego78 na Wydziale były zatrudnione 202 osoby, w tym 110 prowadzących zajęcia dydaktyczne: 7 profesorów, w tym 1 zwyczajny, 13 docentów, 36 adiunktów, 11 wykładowców, 43 asystentów. W grupie osób niebędących nauczycielami dominowali bibliotekarze (19) i pracownicy wydawnictw (4), pracownicy inżynieryjno-techniczni (42), administracyjni (14) i obsługi (16).

W 1987 roku liczba nauczycieli akademickich wynosiła 110, czyli była dokładnie taka sama jak w momencie utworzenia Wydziału, w 1998 roku na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych zatrudnionych było 187 osób, w tym 109 nauczycieli akademickich. W grupie tej znajdowało się 35 profesorów i doktorów habilitowanych, w tym 11 profesorów tytularnych. W 2006 roku zatrudnienie wyraźnie zmalało i wynosiło ogółem 165 osób, w tym nauczyciele – 99 osób. Zmniejszeniu uległa też liczba pracowników samodzielnych (29 profesorów i doktorów habilitowanych, w tym 13 profesorów tytularnych). Zbliżony stan zatrudnienia utrzymywał się w okresie późniejszym, chociaż w poszczególnych grupach zachodziły zmiany. W 2012 roku zatrudnienie wynosiło ogółem 164 osoby, w tym 105 nauczycieli. Kadra nauczająca to 27 profesorów i doktorów habilitowanych, w tym 11 profesorów tytularnych, 50 adiunktów, 22 wykładowców i 6 asystentów. Wśród osób niebędących nauczycielami największą grupę stanowili pracownicy administracji (19), bibliotekarze (12), pracownicy obsługi (10) oraz pracownicy inżynieryjno-techniczni (10).

Jak wynika z powyższych danych, w latach 80. liczba osób zatrudnionych na Wydziale nie ulegała większym zmianom, chociaż zmieniała się struktura zatrudnienia. Wzrosła liczba adiunktów i profesorów. W latach 90. zaznaczył się natomiast konsekwentny spadek zatrudnienia. Przynajmniej w części wiązał się on z nowymi zasadami finansowania szkolnictwa wyższego i rosnącą samodzielnością Wydziału. Od roku akademickiego 1995/1996 praktycznie zaniechano zatrudniania asystentów, jako że nie uczestniczyli oni w algorytmicznym podziale dotacji budżetowej. Zajęcia prowadzone przez asystentów przejęli słuchacze Studium Doktoranckiego. Wydział prowadził politykę zatrudniania absolwentów studiów doktoranckich, zwłaszcza tych, którzy w terminie kończyli swe prace. Dalsze ograniczenie zatrudnienia było spowodowane rosnącym niedoborem środków, którymi dysponował Wydział. Efektem tej sytuacji była racjonalizacja zatrudnienia personelu nauczającego, zmiany programu studiów, ograniczenie zajęć terenowych i zmniejszenie liczby specjalizacji.

Od 1990 roku, czyli od momentu wejścia w życie znowelizowanej ustawy o tytule naukowym i stopniach naukowych, Rada Wydziału przeprowadziła postępowania w sprawie nadania tytułu naukowego profesora 16 doktorom habilitowanym, w tym 11 pracownikom Wydziału.

8.5. Kształcenie kadry

W okresie 1977–2012 Rada Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych przeprowadziła 56 przewodów habilitacyjnych, w tym 38 w stosunku do pracowników Wydziału79. Rada Wydziału nadała także stopień naukowy doktora nauk o Ziemi w zakresie geografii 182 osobom, w tym 120 pracownikom Wydziału i absolwentom studiów doktoranckich80. Od 2003 roku obrony prac doktorskich są prowadzone przed dwoma komisjami, których decyzje zatwierdza Rada Wydziału. Pierwsza z komisji zajmuje się sprawami z dziedziny geografii fizycznej, druga z dziedziny geografii społeczno-ekonomicznej.

W roku akademickim 1989/1990 reaktywowano Studium Doktoranckie istniejące wcześniej w Instytucie Geografii. Kierownictwo Studium objęła docent Ewelina Kantowicz, w 1993 roku na stanowisko to została powołana profesor Małgorzata Gutry-Korycka, w 2003 roku zastąpił ją profesor Andrzej Lisowski, a w 2008 – profesor Maciej Jędrusik. Powołana została również Rada Studium Doktoranckiego. Na 4-letnie studia jest przyjmowanych około 10 osób rocznie. Przeważają absolwenci kierunków prowadzonych na Wydziale (60–70%), ale przyjmowani są również reprezentanci kierunków pokrewnych. Stosunkowo liczni są absolwenci Międzywydziałowych Studiów Ochrony Środowiska. Studenci Studiów Doktoranckich otrzymują stypendia (obecnie poczynając od II roku studiów) i są zobowiązani do prowadzenia zajęć dydaktycznych w niewielkim wymiarze.

Od 2003 roku zostały uruchomione zaoczne (płatne) studia doktoranckie. W 2007 roku systemem stacjonarnym studiowało 34 doktorantów, a zaocznym 13. Spadek zainteresowania zaoczną formą studiów spowodował jednak wstrzymanie naboru i ostatecznie jej likwidację w roku 2012.

W 2010 roku ogółem studiowały 33 osoby, w tym 2 cudzoziemców ze stypendiami rządu polskiego i 2 osoby finansowane z zagranicy, a w 2012 roku – 34 osoby, w tym 1 ze stypendium rządu polskiego oraz 3 cudzoziemców finansowanych z zagranicy.

Zwraca uwagę wysoki odsetek kończących studia. Na przykład w grupie 43 osób, które rozpoczęły studia w okresie 1994–2007, do stycznia 2007 roku ukończyło je (uzyskało stopień doktora) 29 osób, czyli 67%.

8.6. Kształcenie studentów

W 1992 roku z inicjatywy Wydziału utworzono na Uniwersytecie Warszawskim Międzywydziałowe Studia Ochrony Środowiska. Prowadzone są przez siedem wydziałów: Biologii, Chemii, Fizyki, Geografii i Studiów Regionalnych, Geologii, Nauk Ekonomicznych, Prawa i Administracji. Przez 20 lat kierownictwo tych studiów sprawowała profesor Ewelina Kantowicz – pracownik Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych. W 2012 roku zastąpił ją profesor Zbigniew Czarnocki z Wydziału Chemii.

Wydział uczestniczył aktywnie w powołaniu Uniwersyteckiego Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym. Centrum zostało utworzone w 1989 roku, a jego Rada Naukowa sprawuje nadzór merytoryczny nad Międzywydziałowymi Studiami Ochrony Środowiska. Wydział uczestniczy też w prowadzeniu Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Matematyczno-Przyrodniczych i miał swój udział w powołaniu Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych (obecnie Międzyobszarowe Indywidualne Studia Humanistyczne i Społeczne).

Wspomnieć trzeba również o inicjatywie utworzenia Centrum Studiów Latynoamerykańskich. Powstało ono w 1988 roku przy mocnym poparciu WGiSR. Kierownictwo objął zatrudniony na Wydziale profesor Andrzej Dembicz, główny inicjator przedsięwzięcia.

W momencie powołania Wydziału studia geograficzne były prowadzone systemem czteroletnim. Do systemu pięcioletniego powrócono w początku lat 80. Były to studia dzienne i zaoczne. W roku 1984/1985 studiowało odpowiednio 364 i 107 osób. Na studiach dziennych studenci kształcili się w 4 specjalnościach: geografia fizyczna, geografia ekonomiczna, geografia regionalna i kartografia. W ramach geografii fizycznej i geografii ekonomicznej istniały dalsze specjalizacje. Na studiach zaocznych były trzy specjalności niedzielące się na specjalizacje: geografia fizyczna, geografia ekonomiczna i geografia regionalna. Działały też jednoroczne studia podyplomowe dla nauczycieli geografii oraz podyplomowe Studium Wiedzy o Krajach Rozwijających się, stanowiące kontynuację studiów prowadzonych w Instytucie Afrykanistycznym.

W 1990/1991 roku liczba studentów studiów dziennych wynosiła 458, zaocznych – 180, studiów podyplomowych łącznie 74, w tym 63 wybrały Studium Wiedzy o Krajach Rozwijających się, a tylko 11 – studia podyplomowe dla nauczycieli geografii. Proporcje te ulegały zmianom i na przykład w dwa lata później z pierwszym z wymienionych kierunków studiów podyplomowych było związane tylko 14 osób, a ze studiami nauczycielskimi 55 osób81.

W roku 1999/2000 zostało utworzone trzysemestralne Studium Wiedzy o Przyrodzie. W tym samym roku uruchomiono dwuletnie zaoczne uzupełniające studia magisterskie z geografii fizycznej ukierunkowane na ochronę środowiska i z geografii ekonomicznej ukierunkowane na geografię turyzmu. Były one przeznaczone dla absolwentów studiów licencjackich innych kierunków studiów.

W 2000/2001 roku wprowadzono system dwustopniowy na studiach dziennych i wieczorowych – trzyletnie studia zawodowe licencjackie i dwuletnie uzupełniające studia magisterskie. Liczba studentów szybko rosła. Był to efekt zróżnicowania oferty dydaktycznej oraz rozszerzenia limitów przyjęć. W roku 1996/1997 na Wydziale studiowało 829 osób, a w roku 2000/2001 – 134182.

W roku 2004/2005 został uruchomiony drugi kierunek studiów – gospodarka przestrzenna. Na kierunku tym utworzono:

Po tych zmianach na Wydziale były prowadzone studia z zakresu geografii i z zakresu gospodarki przestrzennej – w obu przypadkach na poziomie licencjackim i magisterskim oraz w systemie stacjonarnym i niestacjonarnym. Pierwsze dyplomy licencjackie na kierunku geografia wydano w 2003 roku, a na kierunku gospodarka przestrzenna – w 2007 roku.

Na studiach magisterskich na kierunku geografia zainteresowani mieli do wyboru 6 specjalności: geografia fizyczna (ze specjalizacjami: „Geoekologia i kształtowanie krajobrazu”, „Geomorfologia z elementami sedymentologii”, „Hydrologia i gospodarka wodna”, „Klimatologia i ochrona atmosfery”), geografia ekonomiczna (ze specjalizacjami: „Geografia społeczno-ekonomiczna”, „Geografia turyzmu”, „Geografia krajów rozwijających się”), geografia regionalna, kartografia, geoinformatyka (teledetekcja) oraz dydaktyka geografii. Ostatnia z wymienionych, w związku z małym zainteresowaniem, została zawieszona w 2012 roku.

Na kierunku gospodarka przestrzenna w 2004 roku utworzono dwie specjalności: „Gospodarka przestrzenna krajów rozwijających się w dobie globalizacji” i „Rozwój regionalny i gospodarka przestrzenna w Unii Europejskiej”. Nazwy specjalności ulegały zmianom i obecnie pierwsza z nich brzmi „Urbanistyka i regionalistyka”, a druga „Planowanie strategiczne rozwoju regionalnego i lokalnego”.

W latach 2004/2005–2007/2008 studenci obu kierunków mieli możliwość poszerzenia wiedzy na rocznym kursie „Przyrodniczy potencjał przestrzeni”.

Od roku 2012/2013 na studiach licencjackich zostały wprowadzone nowe programy studiów. Istotnej zmianie uległ zwłaszcza program studiów geograficznych, gdzie wprowadzono trzy specjalności: „Geografia fizyczna stosowana”, „Geografia społeczno-ekonomiczna stosowana” oraz „Geoinformatyka”.

Obok istniejących studiów podyplomowych, w 2006 roku uruchomiono studia „Rozwój w dobie globalizacji”. Okresowo prowadzono też inne studia podyplomowe, m.in. w zakresie geografii, technik informacyjno-komputerowych i języka obcego oraz w zakresie nauczania geografii i przyrody połączonych z edukacją regionalną i samorządową.

Niestety od 2006 roku odnotowano spadek liczby kandydatów na studia, zwłaszcza płatne. W celu przeciwdziałania tej tendencji podjęto różnorakie działania. Najważniejszymi było rozszerzenie puli przedmiotów szkolnych uwzględnianych przy rekrutacji na studia oraz ujednolicenie zasad rekrutacji na oba kierunki prowadzone na Wydziale. Posunięciom tym oraz intensywnej i różnorodnej działalności promującej Wydział można zawdzięczać utrzymanie ogólnej liczby studentów na poziomie około 1000 osób (patrz tabela 1).

Tabela 1. Liczba studentów WGiSR UW w latach 2005/2006–2012/2013 według stanu na 30 XI w poszczególnych latach

Rok I stopień II stopień Razem
2005/2006 611 484 1 095
2006/2007 638 509 1 147
2007/2008 619 493 1 112
2008/2009 536 462 998
2009/2010 501 447 948
2010/2011 543 402 945
2011/2012 641 352 993
2012/2013 665 403 1 068

W okresie 35 lat istnienia Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych (do końca 2012 roku) wydano ogółem 4061 dyplomów magisterskich, w tym absolwentom stacjonarnych studiów geograficznych – 2549, absolwentom niestacjonarnych studiów geograficznych – 1090, studentom Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Matematyczno-Przyrodniczych – 88 (w tym 2 w zakresie gospodarki przestrzennej) i absolwentom studiów z gospodarki przestrzennej – 334.

W odniesieniu do dyplomów ukończenia studiów licencjackich sprawa wygląda następująco: geografia – 744, gospodarka przestrzenna – 391, MISMaP – 13 (7 w zakresie geografii, 6 w zakresie gospodarki przestrzennej)83.

W latach 2002 i 2008 Wydział otrzymał certyfikat jakości kształcenia Uniwersyteckiej Komisji Akredytacyjnej w zakresie geografii, a w latach 2003 i 2009 – Państwowej Komisji Akredytacyjnej dotyczący studiów geograficznych i w 2011 roku – dotyczący studiów z gospodarki przestrzennej.

8.7. Studenckie koła naukowe

Na podkreślenie zasługuje tradycyjnie duża aktywność Koła Naukowego Studentów Geografii. Powstało ono, jak pisze Jerzy Kondracki84, jako Koło Geografów Studentów Uniwersytetu Warszawskiego w 1922 roku, chociaż faktycznie wcześniej, bo od 1920 działało jako sekcja Koła Przyrodników. Na początku liczyło 15 członków85. Pierwszą publikacją koła było Jeziorko Czerniakowskie autorstwa Romualda Gumińskiego, Marii Jasińskiej i Romana Kobendzy, wydane w serii prac wykonanych w Zakładzie Geograficznym UW w 1925 roku. Koło było również organizatorem wspominanych wcześniej wycieczek do Jugosławii i do Słowacji.

Koło reaktywowało swoją działalność bezpośrednio po wojnie jako Koło Geografów i Geologów Studentów Uniwersytetu Warszawskiego. W 1947 roku Senat Uniwersytetu zalegalizował działalność koła i zatwierdził jego statut86. Koło początkowo zajmowało się różnymi formami pomocy dla studentów (przygotowanie do egzaminów, nauka języków obcych, zakup map i skryptów). Zorganizowano też kilka wycieczek. W 1947 roku odbyły się na przykład wycieczki na Pojezierze Mazurskie, do Łeby i Lęborka oraz do Puław i Kazimierza, a w 1948 roku do Szczytna, w Góry Świętokrzyskie i w Sudety, a także do Wrocławia na Wystawę Ziem Odzyskanych. Kilka wycieczek naukowych, głównie ukierunkowanych geologicznie, odbyło się również w latach 1949 i 1950. Koło korzystało w tym okresie z bezpośredniego wsparcia Ministerstwa Oświaty. W roku 1950/1951 w związku ze zmianami organizacyjnymi studiów geograficznych w działalności koła nastąpiła przerwa.

Kolejne nasilenie działalności koła wiązało się z utworzeniem Instytutu Geograficznego w latach 50. W początku 1952 roku został wybrany nowy zarząd. Przyjęto też nową, do dziś używaną nazwę – Koło Naukowe Studentów Geografii (KNSG). Opiekunem naukowym koła był wtedy Lech Ratajski, a działalność skupiała się na organizacji wycieczek studenckich, również kursowych. W 1960 roku wszedł w życie zmieniony statut. Kolejna nowelizacja statutu nastąpiła w 1997 roku. Jak pisze Musiał87, działalność koła charakteryzowała duża różnorodność form pracy. Początkowo była prowadzona w kilku sekcjach tematycznych. Miała ona często wyraźnie naukowy charakter. Studenci prowadzili badania i obserwacje, jak na przykład zimowe obserwacje meteorologiczne w Bieszczadach, pomiary temperatury i wilgotności jaskiń Jury Krakowsko-Częstochowskiej, badania klimatyczne, hydrologiczne, geomorfologiczne w Tatrach. Ważny kierunek prac koła stanowiły pomiary batymetryczne jezior prowadzone w okresie pokrywy lodowej. Przedstawiciele koła uczestniczyli w pomiarach jeziora Bełdan, Gołdopiwo, Śniardwy, Kisajno, Orzysz, Łuknajno, Tuchlin oraz kilku jezior w starorzeczach w okolicach Warszawy. Z czasem działalność zdominowały wycieczki i obozy naukowe organizowane w kraju i za granicą. W okresie 1958–1986 koło zorganizowało 24 wyprawy zagraniczne i prawie 100 wycieczek i obozów naukowych w kraju. Na szczególne podkreślenie zasługują cztery wyjazdy badawcze do Bułgarii (lata 1968–1971) i kilka wypraw studenckich na Spitsbergen (lata 1978–1975)88.

Również w okresie istnienia Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych działalność KNSG cechowała różnorodność działań. Z reguły wykraczały one poza zapisany w statucie cel działalności koła, którym jest rozwijanie wśród studentów zainteresowań naukowo-badawczych, integracja środowiska studenckiego, popularyzacja krajoznawstwa i turystyki89.

W latach 80. i 90. najbardziej popularną formą aktywności koła stały się wyprawy, często w tereny odległe i trudno dostępne. Kałuski wspomina o wyprawach na Spitsbergen, Ziemię Ognistą, do Afryki Zachodniej, na Kamczatkę, w australijskie Góry Błękitne i na Alaskę, a także o badaniach prowadzonych przez studentów w Rodopach Zachodnich w 1982 roku oraz na pograniczu Zairu i Ugandy w 1987 roku. Efektem niektórych wypraw były opracowania książkowe. W ostatnich latach liczba projektów badawczych realizowanych przez członków gwałtownie wzrosła. Najczęściej dotyczą one terenów położonych poza granicami Polski. Na przykład w latach 2010 i 2011 wielokierunkowe badania były prowadzone na terenie Maroka, Libanu, Indii i Nepalu, Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Tadżykistanu i Malezji. Organizowane są również konkursy fotograficzne i wyjazdy integracyjne dla studentów I roku. Przez kilka lat koło wydawało bogato ilustrowaną „Geozetę”. Od 2010 roku ukazuje się pismo studentów Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych „Geoprzegląd”. Od 30 lat jesienią odbywają się sesje naukowe prezentujące osiągnięcia KNSG. Jubileuszowa sesja odbyła się w 2012 roku, jak zwykle w Murzynowie.

W przeszłości opiekunowie koła zmieniali się często, chociaż na przykład przez okres 1946–1950 kuratorem koła był profesor Stefan Z. Różycki, a w końcu lat 60. funkcję opiekuna koła przez kilka lat sprawowała profesor Cecylia Radłowska. W latach istnienia Wydziału kołem przez rok opiekował się dr Krzysztof Olszewski, w latach 1978–1987 – dr Andrzej Musiał, od 1988 do 2007 roku – dr hab. Stefan Kałuski, a następnie dr Maciej Lenartowicz.

W 1987 roku z inicjatywy członków Koła Naukowego Studentów Geografii UW oraz przedstawicieli studentów uniwersytetów w Barcelonie, Wiedniu i Utrechcie powstało Europejskie Stowarzyszenie Studentów Geografii i Młodych Geografów (European Geography Association, EGEA). Celem stowarzyszenia jest wymiana wiedzy i informacji poprzez organizację kongresów i seminariów oraz promocja wymiany studentów między zrzeszonymi ośrodkami. Studenci geografii Uniwersytetu Warszawskiego uczestniczą w działalności EGEA bardzo aktywnie. Brali czynny udział w większości spotkań, organizowali też kilka dużych kongresów, wśród nich założycielski w Zaborowie w 1989 roku oraz kongresy w Bocheńcu w 2000 roku, w Dusznikach Zdroju (2001), w Krakowie (2003) i w Jastrzębiej Górze (2009). EGEA uzyskało również prawa do organizacji kongresu rocznego w 2013 roku. W latach 90., również z inicjatywy koła, powstało stowarzyszenie młodych absolwentów Wydziału PANGEA90.

7. Pożegnanie absolwentów studiów w 2004 roku

W 2004 roku powstało Koło Naukowe Gospodarki Przestrzennej SPATIUM. Gromadzi ono studentów interesujących się planowaniem miasta. Koło zorganizowało warsztaty rysunkowe połączone ze szkołą rysunku i malarstwa Lineare. Członkowie koła uczestniczyli też w warsztatach zorganizowanych przez Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Ursusa oraz zorganizowali cykl seminariów tematycznych. Koło wydaje kwartalnik „Patio”. Opiekę nad kołem sprawuje dr Maciej Lasocki.

W 2009 roku rozpoczęło działalność Koło Naukowe Geoinformatyki i Teledetekcji. Była to wspólna inicjatywa studentów Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych, Międzywydziałowych Studiów Ochrony Środowiska oraz Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Matematyczno-Przyrodniczych. Koło rozpoczęło realizację kilku projektów badawczych w Polsce (m.in. badania roślinności w Karkonoszach) oraz w Kanadzie, a także prowadzi analizę zniszczeń roślinności przez falę tsunami w Japonii z wykorzystaniem obrazów satelity Landsat TM. Do osiągnięć koła należy również sporządzenie cyfrowej mapy Kampusu Centralnego Uniwersytetu Warszawskiego. Koło jest też współorganizatorem powtarzanego co roku dnia GIS.

Z inicjatywy studentów od 2003 roku są obchodzone w końcu roku akademickiego, w maju lub czerwcu, dni Wydziału. Obejmują one studencką sesję naukową, uroczyste pożegnanie absolwentów połączone z wręczeniem listów absolutoryjnych i bal geografa. Z uroczystością tą ostatnio jest związana również ceremonia wręczania medali im. Jerzego Kondrackiego.

8.8. Badania naukowe

Przy rozpatrywaniu osiągnięć naukowych Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych zwraca uwagę przede wszystkim rozległość i wielokierunkowość tematyki badawczej, co znajduje swoje odbicie w zróżnicowaniu kierunków kształcenia. Specyfika ta przynajmniej w części wiąże się z tym, że na Wydziale zatrudnieni są specjaliści reprezentujący nie tylko nauki geograficzne, co sprzyja podejmowaniu interdyscyplinarnych studiów regionalnych i wyróżnia Wydział w stosunku do innych jednostek geograficznych w naszym kraju.

W początkowym okresie prowadzone badania dotyczyły przede wszystkim91: struktury i dynamiki zmian środowiska przyrodniczego, antropogenicznych zmian środowiska przyrodniczego i wpływu przyrody na działalność człowieka, przestrzennego zróżnicowania sytuacji społecznych, tematu „Rozwój regionalny – rozwój lokalny – samorząd terytorialny”, społeczno-środowiskowych uwarunkowań rozwoju krajów Trzeciego Świata, wykorzystania technik fotointerpretacyjnych i teledetekcyjnych w badaniach geograficznych, metodyki nauczania geografii.

W latach 80. i 90. ubiegłego wieku Wydział uczestniczył w realizacji centralnych i resortowych programów badawczych. Na przykład: w roku 1987 pracownicy WGiSR brali udział w badaniach związanych z 8 centralnymi i 3 resortowymi programami, a w 1990 – z 14 centralnymi i 4 resortowymi. Na uwagę zasługuje fakt zlecenia Wydziałowi koordynacji pierwszego stopnia tematu CPBP 09.08 „Rozwój regionalny – rozwój lokalny – samorząd terytorialny”, którego kierownictwo sprawował profesor Antoni Kukliński, a wyniki badań zostały opublikowane w kilkudziesięciu tomach serii o tytule zbieżnym z nazwą tematu.

W połowie lat 90., po zmianie systemu finansowania nauki, badania prowadzone w ramach tzw. działalności statutowej koncentrowały się na92: naturalnych i antropogenicznych zmianach środowiska przyrodniczego, przeobrażeniach przestrzennych struktur społeczno-gospodarczych w Polsce i innych krajach Europy, przemianach środowiskowych i społeczno-gospodarczych w krajach Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej, metodyce i metodologii badań geograficznych.

Obok wymienionych na Wydziale były prowadzone, finansowane z osobnego źródła, tzw. badania własne, w tym prace doktorskie i habilitacyjne oraz tematy finansowane bezpośrednio przez Komitet Badań Naukowych, później przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Narodowe Centrum Nauki. Pierwsze tematy finansowane w ten sposób pojawiły się na Wydziale w początku lat 90. Liczba grantów i wysokości przyznanych sum zmieniały się w poszczególnych latach. W latach 1991–2001 na przykład tylko Instytut Nauk Fizycznogeograficznych realizował 15 grantów i otrzymał 3 granty aparaturowe, natomiast w okresie 2001–2007 pracownicy całego Wydziału prowadzili badania w ramach 23 grantów. Wydział otrzymał również 3 granty na zakup aparatury i na inwestycje. W okresie 2008–2012 realizowano 17 grantów finansowanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Narodowe Centrum Nauki, 2 granty finansowane z funduszy strukturalnych i 4 granty z Funduszu Innowacji Dydaktycznych.

Stosunkowo duży udział w badaniach Wydziału stanowiły tematy zespołowe. Było to skutkiem upowszechnienia się kierunku krajobrazowego w geografii fizycznej oraz, jak wspomniano, wynikało z rozwoju badań regionalnych prowadzonych głównie w Instytucie Krajów Rozwijających się. Badania zespołowe wiązały się też z udziałem w tematach finansowanych ze środków pochodzących z zagranicy i realizowanych w ramach programów centralnych i resortowych oraz grantów krajowych.

Według Marii Skoczek geograficzny ośrodek na Uniwersytecie Warszawskim wyróżniał się w kraju badaniami w dziedzinie: ekologii krajobrazu, modelowania procesów hydrologicznych, współczesnych procesów morfodynamicznych w różnych typach środowiska przyrodniczego (m. in. pustynnym i peryglacjalnym), historii myśli geograficznej w odniesieniu do geografii człowieka, relacji „człowiek – środowisko” w różnych obszarach świata, studiów porównawczych nad czynnikami rozwoju w różnych obszarach świata, zwłaszcza w Ameryce Łacińskiej, Ameryce i Azji, metodologii i metodyki kartografii tematycznej, zastosowania teledetekcji w studiach nad antropogenicznymi zmianami środowiska przyrodniczego.

O publikacjach wspominano wcześniej przy okazji omawiania wydawnictw. Były to jednak tylko prace publikowane na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych. Całkowity dorobek publikacyjny pracowników Wydziału to kilkaset pozycji w roku. Zwraca uwagę duży udział publikacji obcojęzycznych, a także znaczna liczba podręczników akademickich. Główne kierunki badań poszczególnych jednostek Wydziału opisano poniżej.

Badania Instytutu Geografii Fizycznej odnoszą się do struktury i dynamiki środowiska przyrodniczego, a przede wszystkim jego zmian zachodzących w przeszłości i współcześnie. Prowadzone są w aspekcie geomorfologicznym przy szerokim wykorzystaniu metod sedymentologicznych i dotyczą przemian rzeźby powierzchni terenu w różnych strefach morfogenetycznych oraz współczesnej morfogenezy i jej uwarunkowań, a także wpływu człowieka na rzeźbę i procesy rzeźbotwórcze, w aspekcie hydrologiczno-klimatycznym z zastosowaniem modelowania matematycznego oraz analizy cykliczności zmian. Prowadzone są prace dotyczące oceny składowych bilansu wodnego w zlewni, wpływu działalności antropogenicznej na zmiany procesów hydrologicznych, planowania i gospodarowania wodą, ochrony zasobów wodnych oraz prognozowania procesów hydrologicznych, a także analizy zmian klimatu, wpływu czynników geograficznych na klimat, klimatu miasta i bioklimatu, roli cyrkulacji atmosferycznej w kształtowaniu klimatu i prognozowaniu długookresowych zmian klimatu. Prace badawcze są prowadzone także w aspekcie geoekologicznym przy wykorzystaniu systemowego podejścia do krajobrazu i z zastosowaniem metod geochemii krajobrazu. Są one ukierunkowane na analizę struktury i funkcjonowania krajobrazu, badanie zależności pomiędzy elementami systemu przyrodniczego, ocenę potencjału tych systemów oraz planowanie, ochronę i kształtowanie krajobrazu.

W Instytucie Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej prowadzone badania dotyczą metodologii i historii geografii społeczno-ekonomicznej oraz struktur społeczno-ekonomicznych w okresie transformacji w Polsce i w innych krajach europejskich. Badania obejmują: przemiany struktury przestrzennej i społecznej miast, procesy suburbanizacji, strukturę usług i przemysłu, zarządzanie obszarami metropolitalnymi, promocję miast i informację miejską, planowanie przestrzenne, mechanizmy polityki lokalnej i regionalnej, samorząd terytorialny, czynniki determinujące rozwój ekonomiczny, atrakcyjność inwestycyjną, uwarunkowania i konsekwencje rozwoju turystyki i rekreacji, kształtowanie zagospodarowania rekreacyjnego.

W Instytucie Studiów Regionalnych i Globalnych prowadzi się badania nad współczesnymi przemianami społeczno-ekonomicznymi w perspektywie globalnej, regionalnej i lokalnej oraz nad społeczno-środowiskowymi uwarunkowaniami przemian w krajach Ameryki Łacińskiej, Afryki i Azji, a przede wszystkim nad czynnikami i barierami rozwoju (geografia rozwoju) ze szczególnym uwzględnieniem terenów rolniczych, konfliktami etnicznymi, procesami pustynnienia, rolą turystyki w rozwoju lokalnym, przekształceniami przestrzeni turystycznej, zjawiskami migracji i depopulacji. Badania dotyczą również struktury funkcjonalnej miast i wybranych regionów, planowania i rozwoju regionalnego, a także relacji człowiek-środowisko w różnych regionach świata.

Badania prowadzone w Zakładzie Geoinformatyki i Teledetekcji odnoszą się do wykorzystania technik teledetekcyjnych w studiach nad środowiskiem, zarówno w aspekcie przyrodniczym, jak i społeczno-ekonomicznym. Prace dotyczą analizy zmian środowiska życia człowieka ze szczególnym uwzględnieniem jego zanieczyszczenia i ochrony, prezentacji kartograficznej w badaniach struktury i monitoringu środowiska oraz rozwoju i upowszechnienia nowych metod badawczych.

Zakład Kartografii w swych pracach badawczych koncentruje się na problematyce generalizacji danych i kartograficznych metodach prezentacji oraz na wykorzystaniu map w badaniach geograficznych. W Zakładzie jest rozwijany również nurt kartografii komputerowej i są prowadzone prace w dziedzinie teorii kartografii, historii kartografii, systemów informacji geograficznej.

Prace badawcze Pracowni Systemów Informacji Przestrzennej (w przeszłości Pracowni Edukacji Komputerowej) mają na celu rozwój metodyki sporządzania map numerycznych oraz dotyczą struktury i sposobów prezentacji baz danych. Pracownia zajmuje się również mapami internetowymi oraz problematyką społeczeństwa informacyjnego.

W Mazowieckim Ośrodku Geograficznym w Murzynowie koło Płocka są prowadzone pomiary i badania meteorologiczne, hydrologiczne i geochemiczne oraz prace z zakresu geomorfologii i geoekologii, a także badania nad przeszłością tych terenów i tożsamością kulturową mieszkańców Mazowsza.

Na Wydziale były również prowadzone prace z dziedziny dydaktyki geografii i w przeszłości istniał Zakład/Katedra Dydaktyki Geografii i Krajoznawstwa. Dotyczyły one standardów kształcenia, metod kształcenia, w tym metod przekazu i percepcji wiedzy geograficznej, ewaluacji programów, minimów programowych i metodyki szkolnych badań terenowych.

8.9. Współpraca z zagranicą

Według opracowania Andrzeja Lisowskiego93 Wydział utrzymywał żywą współpracę z następującymi uniwersytetami: Moskiewskim im. M.W. Łomonosowa, Karola w Pradze, Autonomicznym Stanu Meksyk w Toluce, Lwowskim im. I. Franki, Paul Valery Montpellier III, Sofijskim, Ankarskim, Castilla – La Mancha, Narodowym Comahue w Neuquen. Z niektórymi z wymienionych uczelni współpraca ma długie tradycje. W 2007 roku, w trakcie XVI Sympozjum Polsko-Meksykańskiego, świętowano 30-lecie bliskich kontaktów z uniwersytetem w Toluce. Również od kilkudziesięciu lat istnieje współpraca z Moskwą, Sofią i Montpellier. W ramach współpracy z ostatnio wspomnianym uniwersytetem powstał zespół Languedoc-Mazowsze, który w okresie 1982–1995 prowadził wspólne badania dotyczące rozwoju regionalnego, waloryzacji przestrzeni i obszarów przygranicznych.

Pracownicy Wydziału brali również udział w wielu innych programach międzynarodowych, wśród których na przykład wymienić można współpracę naukową krajów byłej RWPG, Międzynarodowy Program Hydrologiczny UNESCO, International Geosphere Biosphere Programme – GLOBAL CHANGE oraz ramowe programy Unii Europejskiej, m.in. URBS PANDENS (Urban Sprawl: European Patterns, Environmental Degradation and Sustainability), Governance for Sustainability, Challenges of Socio-Economic Cohesion in the Enlarged European Union, High-level Training in Hyperspectral Imaging. Kilku pracowników było lub jest członkami kolegiów redakcyjnych międzynarodowych czasopism geograficznych.

Uwzględniając wizyty indywidualne, wspólne badania i udział w realizacji projektów zespołowych, współpraca międzynarodowa Wydziału dotyczy bardzo wielu instytucji naukowych zarówno w Europie (Niemcy, Austria, Szwajcaria, Francja, Belgia, Holandia, Wielka Brytania, kraje skandynawskie, Włochy, Hiszpania, Portugalia, Grecja, Cypr, Czarnogóra, Czechy, Słowacja, Węgry, Litwa, Rosja, Ukraina), jak i w Ameryce Północnej i Ameryce Południowej (Stany Zjednoczone, Kanada, Kuba, Meksyk, Ekwador, Peru, Brazylia, Argentyna, Chile, Kolumbia), a także w Afryce (Egipt, Etiopia, Tunezja, Maroko, Republika Południowej Afryki, Tanzania, Nigeria, Angola) i w Azji (Turcja, Jemen, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Indie, Chiny, Tajlandia).

W ostatnich latach współpraca międzynarodowa w coraz większym stopniu przyjmuje charakter indywidualnych kontaktów i jest finansowana z budżetu zainteresowanych jednostek. Decyzje o kierunkach i formach współpracy są zdecentralizowane. W efekcie maleje liczba dominujących w przeszłości wyjazdów na konferencje, a rośnie liczba pobytów za granicą w celu prowadzenia badań i pozyskiwania materiałów.

Wciąż wyraźna jest przewaga wyjazdów pracowników Wydziału nad przyjazdami gości z zagranicy. Obserwuje się wzrostową tendencję liczby wyjazdów pracowników Wydziału.

W finansowaniu wyjazdów rośnie udział grantów i programów takich, jak Erasmus czy „Nowoczesny Uniwersytet” (m.in. wyjazdy do Hiszpanii, Portugalii, Czech, Niemiec). Znaczna część wyjazdów jest finansowana przez pracowników z ich własnych środków. W odniesieniu do programu Erasmus w początku 2013 roku Wydział miał podpisane umowy z 17 uniwersytetami.

8. Nadanie tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego profesorowi Stanisławowi Leszczyckiemu w 1987 roku. Od lewej stoją: profesor Jerzy Kondracki, małżonka profesora Leszczyckiego, profesor Stanisław Leszczycki, profesor Grzegorz Białkowski (rektor UW), profesor Andrzej Richling

Ważną formą współpracy z zagranicą są organizowane w Polsce konferencje z udziałem uczestników z innych krajów. Wprawdzie w ostatnich kilku latach liczba takich spotkań uległa zmniejszeniu, warto jednak podkreślić, że w okresie 1977–2007 odbyło się 137 konferencji organizowanych lub współorganizowanych przez pracowników Wydziału. Do bardziej znaczących należały m.in.: sympozjum „Przestrzeń w kulturze latynoamerykańskiej a interpretacje historii lokalnej” w ramach 50. Międzynarodowego Kongresu Amerykanistów w 2000 roku, 4th Workshop of Imaging Spectroscopy (2005), „Cities in City Regions” – konferencja współorganizowana przez European Urban Research Association (2006), sesja „Local but global changes in contemporary desert” w ramach II Kongresu Badań nad Bliskim Wschodem (2006), „Afryka i Świat w XXI w. – perspektywy rozwoju” (2007) oraz dwie konferencje współorganizowane przez Polską Asocjację Ekologii Krajobrazu: „Landscape classification. Theory and practice” (2007) i „Four Dimensions of the Landscape” (2011) oraz trzy konferencje poświęcone problematyce przestrzeni miejskiej: „Percepcja współczesnej przestrzeni miejskiej” (2006), „Wartościowanie współczesnej przestrzeni miejskiej” (2009), „Kształtowanie współczesnej przestrzeni miejskiej” (2012).

Pracownicy Wydziału byli lub są aktywnymi członkami Międzynarodowej Unii Geograficznej, Międzynarodowej Asocjacji Ekologii Krajobrazu, Narodowego Komitetu Międzynarodowej Asocjacji Kartograficznej, Europejskiego Stowarzyszenia Badań Miejskich, Europejskiego Stowarzyszenia Laboratoriów Teledetekcji, Europejskiej Rady Badań Społecznych Ameryki Łacińskiej, Międzynarodowego Stowarzyszenia Nauk Hydrologicznych.

Do ważnych dla Wydziału wydarzeń należały uroczystości związane z nadaniem tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego profesorowi Konstantinowi A. Saliszczewowi (1979), profesorowi Raulowi Prebischowi (1986), profesorowi Stanisławowi Leszczyckiemu (1987) i arcybiskupowi Desmondowi Tutu (2003), a także ceremonia odnowienia doktoratu profesora Jerzego Kondrackiego (1988).

W 1999 roku dla uczczenia pamięci profesora Jerzego Kondrackiego został ustanowiony medal jego imienia za zasługi dla Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego. Jest on przyznawany osobom lub (rzadziej) instytucjom zasłużonym dla działalności i rozwoju Wydziału i nauki polskiej. Wnioski są opiniowane przez kapitułę powoływaną spośród profesorów tytularnych. Decyzję podejmuje Rada Wydziału w głosowaniu tajnym. Do 2012 roku włącznie przyznano 37 medali (por. Dodatek 3).

Dodatek 1. Prace wykonane w Zakładzie Geograficznym UW

(według J. Kondracki, Zakład Geograficzny Uniwersytetu Warszawskiego (1918–1951), „Prace i Studia Geograficzne” 16 (1995))

  1. S. Lencewicz, Wydmy śródlądowe Polski, Odbitka z „Przegląd Geograficzny” 2, s. 12–59 (1922).
  2. S. Lencewicz, O tak zwanym zastoisku toruńskim, M. Chelińska Przyczynki do orometrii Wyżyny Kielecko-Sandomierskiej, B. Zaborski Utwory lodowcowe okolic Latowicza, Odbitka z „Przegląd Geograficzny” 4, s. 99–131 (1924).
  3. R. Gumiński, M. Jasińska, R. Kobendza, Jeziorko Czerniakowskie. Studium geograficzne, Nakładem Koła Geografów SUW, 1925.
  4. H. Gawlikowska, Rozmieszczenie i statystyka jezior wileńskich, Odbitka z „Archiwum Rybactwa Polskiego” 1, s. 3–42 (1925).
  5. S. Lencewicz, Badania jeziorne w Polsce, Odbitka z „Przegląd Geograficzny” 5, s. 1–70 (1926).
  6. Notatki tymczasowe (1926): B. Zaborski, O zjawiskach podobnych do krasowych w lessach, B. Zaborski, O dyluwium zachodniej części Wyżyny Lubelskiej, B. Zaborski, O utworach ostatniego zlodowacenia między Wisłą a Bugiem, J. Kaczorowska, Puszcza Kampinoska, S. Lencewicz, Różnice morfologiczne pomiędzy Polską środkową a zachodnią, S. Lencewicz, Katalog jezior polskich.
  7. J. Kaczorowska, Studium geograficzne Puszczy Kampinoskiej, Odbitka z „Przegląd Geograficzny” 6, s. 45–91 (1926).
  8. S. Lencewicz, Czwartorzędowe ruchy epirogeniczne i zmiany sieci rzecznej w Polsce środkowej, Odbitka z „Przegląd Geograficzny” 6, s. 99–125 (1926).
  9. B. Zaborski, Studia nad morfologią dyluwium Podlasia i terenów sąsiednich, Odbitka z „Przegląd Geograficzny” 7, s. 1–52 (1927).
  10. T. Czarnota, Prace kartograficzne Józefa Kornela Witkowskiego, Odbitka z „Wiadomości Służby Geograficznej” 1, s. 337–368 (1927).
  11. B. Zaborski, Uwagi metodyczne o mapach wyznaniowych z mapą części województwa lwowskiego, Odbitka z „Przegląd Geograficzny” 8, s. 1–25 (1928).
  12. S. Pietkiewicz, Pojezierze Suwalszczyzny Zachodniej. Zarys morfologii lodowcowej, Odbitka z „Przegląd Geograficzny” 8, s. 168–222 (1928).
  13. S. Lencewic, Jeziora gostyńskie, J. Jaczynowski Morfometria jezior gostyńskich, Odbitka z „Przegląd Geograficzny” 9, s. 35–66 i 87–40 (1929).
  14. E. Rühle, Użycie ziemi i rozmieszczenie ludności na zachodnim Polesiu, Odbitka z „Wiadomości Służby Geograficznej” 3, s. 1–40 (1930).
  15. S. Lencewicz, Międzyrzecze Bugu i Prypeci, wody płynące i jeziora, Odbitka z „Przegląd Geograficzny” 11, s. 1–72 (1931).
  16. E. Rühle, Jezioro Hańcza na Pojezierzu Suwalskim, Odbitka z „Wiadomości Służby Geograficznej” 4, s. 1–26 (1932).
  17. W. Nechay, Studia nad genezą jezior dobrzyńskich, Odbitka z „Przegląd Geograficzny” 12, s. 124–177 (1932).
  18. E. Rühle, Morfologia i geologia wzgórz w dorzeczu górnej Prypeci, Odbitka z „Wiadomości Służby Geograficznej” 4, s. 1–33 (1933).
  19. J. Kondracki, Tarasy dolnego Bugu, Odbitka z „Przegląd Geograficzny” 13, s. 104–126 (1933).
  20. M. Prószyński, E. Rühle, Jeziora rynnowe pod Grodnem w pradolinie Kotry i Rotniczanki, Odbitka z „Przegląd Geograficzny” 13, s. 127–157 (1933).
  21. H. Werner, Próba obliczenia odpływu na międzyrzeczu Bugu i Prypeci, Wyd. własne 1935.
  22. H. Radlicz, Studium morfologiczne Puszczy Kurpiowskiej, Odbitka z „Przegląd Geograficzny” 15, s. 23–63 (1935).
  23. S. Kończak, Zarys hydrografii i klimatologii Bałtyku, Odbitka z „Przegląd Geograficzny” 16, s. 1–106 (1937).
  24. S. Lencewicz, Kilka większych jezior Północnego Polesia, Odbitka z „Przegląd Geograficzny” 16, s. 133–143 (1938), J. Kondracki Katalog jezior poleskich, Wyd. własne s. 19–32 druk; powielony katalog s. 16.
  25. J. Kondracki, Studia nad morfologią i hydrografią Pojezierza Brasławskiego, Odbitka z „Przegląd Geograficzny” 17, s. 1–100 (1938).
  26. S.Z. Różycki, Przyczynki do znajomości krasu Polski. I. Kras opoczyński, Odbitka z „Przegląd Geograficzny” 20, s. 107–127 (1946).
  27. J. Kondracki, Z morfogenezy doliny dolnego Niemna, Odbitka z „Przegląd Geograficzny” 21, s. 11–36 (1947).

 

Dodatek 2. Zespoły dziekańskie na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych

(według M. Skoczek, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego w latach 1977–2002, „Prace i Studia Geograficzne” 30 (2002), z uzupełnieniami)

 

1977–1981 – dziekan prof. Z. Mikulski oraz pełniący funkcję prodziekanów: doc. W. Kusiński (sprawy ogólne), doc. S. Otok (sprawy studenckie), prof. B. Winid (badania naukowe i współpraca z zagranicą);

1981–1984 – dziekan doc. B. Dumanowski oraz doc. W. Kusiński (sprawy osobowe), dr Maksymilian Skotnicki (współpraca z zagranicą), doc. W. Grygorenko (sprawy studenckie);

1984–1987 – dziekan doc. A. Richling i doc. A. Krzymowska-Kostrowicka (sprawy osobowe), doc. Stanisław Komorowski (współpraca z zagranicą), prof. W. Grygorenko (sprawy studenckie);

1987–1990 – dziekan prof. A. Richling oraz doc. M. Stopa-Boryczka (sprawy osobowe), prof. S. Otok (współpraca z zagranicą), doc. F. Plit (sprawy studenckie);

1990–1993 – dziekan prof. U. Soczyńska i prof. M. Stopa-Boryczka (sprawy osobowe), dr hab. F. Plit, prof. UW (badania naukowe i współpraca z zagranicą), dr hab. A. Bonasewicz, prof. UW (sprawy studenckie);

1993–1996 – dziekan prof. A. Richling i dr hab. M. Skoczek, prof. UW (sprawy osobowe), dr M. Skotnicki (sprawy finansowe, badania naukowe i współpraca z zagranicą), dr hab. A. Bonasewicz, prof. UW (sprawy studenckie);

1996–1999 – dziekan prof. A. Richling oraz dr hab. M. Skoczek, prof. UW (sprawy osobowe), dr M. Skotnicki (sprawy finansowe, badania naukowe i współpraca z zagranicą), dr Krzysztof Olszewski (sprawy studenckie);

1999–2002 – dziekan dr hab. M. Skoczek, prof. UW i dr hab. A. Lisowski (sprawy osobowe i współpraca z zagranicą), dr A. Magnuszewski (finanse i badania naukowe), dr K. Olszewski (sprawy studenckie);

2002–2005 – dziekan prof. A. Richling i dr hab. M. Jędrusik (sprawy osobowe i współpraca z zagranicą), dr A. Magnuszewski (finanse i badania naukowe), dr Maria Korotaj-Kokoszczyńska (sprawy studenckie);

2005–2008 – dziekan prof. A. Richling i prof. M. Jędrusik (sprawy osobowe i współpraca z zagranicą), prof. S. Kałuski (finanse i badania naukowe), dr Maria Korotaj-Kokoszczyńska (sprawy studenckie);

2008–2012 – dziekan prof. A. Lisowski i prof. F. Plit (sprawy osobowe, współpraca z zagranicą), prof. A. Magnuszewski (finanse i badania naukowe), dr B. Kicińska (sprawy studenckie);

2012–2016 – dziekan prof. A. Lisowski i dr hab. W. Solarz (sprawy osobowe i współpraca z zagranicą), prof. A. Magnuszewski (finanse i badania naukowe), dr B. Kicińska (sprawy studenckie).

 

Dodatek 3. Wykaz osób odznaczonych medalem imienia Jerzego Kondrackiego

 

2000 prof. Olivier Bałabanian, prof. dr hab. Wiktor Grygorenko, prof. Suzane Savey;

2001 – prof. Nikołaj Sergiejewicz Kasimow, prof. dr hab. Andrzej S. Kostrowicki, prof. dr hab. Andrzej Kostrzewski, prof. dr hab. Stanisław Liszewski, prof. dr hab. Zdzisław Mikulski, prof. dr hab. Urszula Soczyńska, prof. dr hab. Maria Stopa-Boryczka;

2002 – prof. dr hab. Alicja Krzymowska-Kostrowicka, prof. dr Janusz Paszyński, dr Maksymilian Skotnicki;

2005 – dr hab. Andrzej Bonasewicz prof. UW, prof. dr hab. Andrzej Ciołkosz, prof. dr Wilhelm Brinkmann, prof. dr hab. Florian Plit, prof. dr hab. Piotr Węgleński;

2006 – prof. dr hab. Jan Łoboda, dr Bogumił Wicik;

2007 – prof. dr hab. Zbyszko Chojnicki, prof. dr hab. Antoni Jackowski, prof. dr hab. Andrzej Richling;

2008 – prof. dr hab. Małgorzata Gutry-Korycka, prof. dr hab. Andrzej Lisowski, prof. dr hab. Elżbieta Mycielska-Dowgiałło;

2009 – prof. dr hab. Andrzej T. Jankowski, prof. dr hab. Teresa Kozłowska-Szczęsna, dr hab. Maria Skoczek, prof. UW;

2010 – prof. Eduardo Gasca Pliego;

2011 – prof. dr hab. Marian Harasimiuk, prof. dr hab. Wiesław Maik, prof. dr hab. Jan R. Olędzki;

2012 – prof. dr hab. Bolesław Domański, prof. dr hab. Ewelina Kantowicz, dr Witold Lenart.

Medal otrzymał również Wydział Geografii Autonomicznego Uniwersytetu Stanu Meksyk (UAEM) w Toluce (w 2001 r.).