Polifonia literatury w Wilnie okresu wczesnego modernizmu 1904-1915 [Mindaugas Kvietkauskas]

Zasadniczym celem tej książki jest odtworzenie – na ile to możliwe – panoramy wielojęzycznej literatury wileńskiej wczesnego modernizmu. O tym zróżnicowaniu historia literatury litewskiej jak dotąd wie niewiele. Wielojęzyczna literatura Wilna (i szerzej – całej Litwy) początku XX wieku jest najmniej rozpoznanym przejawem tak w badaniach nad dziewiętnastowiecznym modernizmem, jak i nad literaturą litewską w ogóle. W początkach prac nad tą książką nie było modelu historycznego zjawisk literackich w Wilnie, tablicy synchronicznej, według której można byłoby się orientować – należało ją stworzyć: zgromadzić i usystematyzować dane historii kilku literatur, a także uzupełnić braki, dzięki podstawowym kwerendom źródłowym oraz badaniom prasowym i księgoznawczym. W trakcie pisania nowym doświadczeniem były powtarzające się spotkania z nieznanymi, mało albo prawie nie omówionymi tekstami, które wynurzały się niby z mgły i a priori było całkowicie niejasne, do jakich znaczeń kulturowych i symbolicznych oraz do jakich świadectw przeszłości się odnoszą. Twórczość i biografia wielu wileńskich autorów – np. Lejba Najdusa, Urii Kacenelenbogena, Nikołaja Krainskiego, Jerzego Jankowskiego, Maksima Bahdanowicza – okazała się zadziwiającym odkryciem, ale było niejasne, jakie są jej związki ze znaną litewską literaturą wileńską (np. z tekstami Sofii Kymantaite-Ciurlioniene, Ignasa Šeiniusa), czy istnieje podstawa dla interpretacji porównawczej.