Teatra grodzieńskie 1784-1864

Publikacja ukazuje w porządku chronologicznym nieznaną dotąd w szczegółach historię teatru polskiego w Grodnie i na Grodzieńszczyźnie. Jej początek sięga roku 1784, kiedy na Horodnicy, dawnym przedmieściu Grodna, Stanisław Poniatowski wybudował gmach teatru publicznego (na jego widownię mógł wejść każdy, „kto kupił bilet”). Rok 1864 zamyka osiemdziesięcioletni okres funkcjonowania polskiego teatru zawodowego w Grodnie i guberni grodzieńskiej. W wyniku bezwzględnej, podjętej po upadku powstania styczniowego rusyfikacji teatry na Ziemiach Zabranych nie grały po polsku aż do roku 1905.

Zbigniew Jędrychowski – teatrolog. Studiował polonistykę na Uniwersytecie Wrocławskim i historię teatru w Instytucie Teatralno-Artystycznym w Mińsku. Obecnie pracownik Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, wcześniej związany z Operą Wrocławską i redakcją „Notatnika Teatralnego”. Autor licznych publikacji o teatrze polskim na Kresach, w tym o przedstawieniu czwartej części "Dziadów" w Kamieńcu Podolskim w roku 1832.

Czasy, jakie opisuje Autor, to na Grodzieńszczyźnie – mimo ograniczeń cenzuralnych, skreśleń podejrzanie brzmiących fragmentów i zakazów wystawiania całych utworów – ciągle jeszcze pochód od stolicy guberni poprzez miasta i miasteczka polskiego repertuaru albo tłumaczeń na język polski […]. Z omawianej rozprawy mamy okazję poznać nie tylko, czym bawiono przybyłych na jarmarki lub „do wód” w Druskienikach kuracjuszy, niekiedy bardzo sławnych, nie tylko dzieje owych „kuglarskich” sztuczek, lecz także dowiedzieć się, jak istotną rolę na Ziemiach Zabranych odgrywało polskie słowo, które padało ze sceny.

fragment recenzji prof. Wiktorii Śliwowskiej



Idąc w porządku chronologicznym, warto wspomnieć, iż już I rozdział, poświęcony czasom stanisławowskim, zwraca uwagę odkryciem scenariuszy baletów w teatrze Tyzenhauza, przedstawianych podczas Trybunału w Grodnie. Interesujące są uwagi na temat granej w Grodnie przez Bogusławskiego w r. 1784 komedii Drozdowskiego "Literat z biedy", mogącej stanowić w kilku istotnych wątkach inspirację do pomysłu postaci Bardosa w "Krakowiakach i Góralach".

fragment recenzji prof. Mieczysława Klimowicza