Partyjni agenci. Analiza instytucjonalna działalności lokalnych instancji PZPR w przemyśle (1949-1955)

W prezentowanej książce autor analizuje wpływ warszawskiej organizacji PZPR na funkcjonowanie przedsiębiorstw przemysłowych w latach 1949–1955. Uwagę skupia na relacjach między funkcjonariuszami stołecznych instancji partyjnych i największymi zakładami przemysłowymi. Odtwarza także podstawowe strategie postępowania pracowników aparatu partyjnego, ich relacje z zarządami fabryk, związkami zawodowymi i funkcjonariuszami organów bezpieczeństwa nadzorującymi przedsiębiorstwa. Dowodzi – wbrew ukształtowanemu przez tradycję partyjną wizerunkowi ofiarnego aktywisty – że przeciętny aparatczyk kierował się przede wszystkim własnym interesem: karierą, unikaniem nadmiernego wysiłku i korzyściami materialnymi. Mnogość takich zachowań prowadziła do spadku wydolności całego systemu gospodarczego, utrudniając realizacje politycznych i gospodarczych celów przywódców komunistycznego państwa.

W systemie gospodarczym realnego komunizmu przywódcy partii starali się przejąć pełną kontrolę nad niemal wszystkimi aspektami życia gospodarczego. Centralne władze nie były jednak w stanie samodzielnie kierować przejętymi przedsiębiorstwami. Zarządzanie i nadzór nad gospodarką znalazły się w gestii rozbudowanej administracji partyjno-państwowej. Aparat partyjny, jako ciało nadrzędne wobec pozostałych agend partii-państwa, odgrywał w tym systemie bardzo istotną rolę.

Maciej Tymiński ukończył historię, archeologię i ekonomię, jest doktorem nauk ekonomicznych, pracuje na stanowisku adiunkta w Katedrze Historii Gospodarczej Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się historią systemu komunistycznego w Polsce, przede wszystkim znaczeniem aparatu PZPR i jego wpływem na gospodarkę. Przedmiotem jego zainteresowań są również patologie życia gospodarczego i korupcja w okresie realnego socjalizmu i transformacji systemowej. Opublikował monografię PZPR i przedsiębiorstwo. Nadzór partyjny nad zakładami przemysłowymi 1956–1970 oraz liczne artykuły poświęcone m.in. funkcjonowaniu aparatu PZPR oraz tematyce nadużyć, malwersacji i korupcji w Polsce ostatnich kilkudziesięciu lat.