Brasławszczyzna. Pamięć i współczesność. Tom I: Historia regionu. Charakterystyka socjolingwistyczna. Świadectwo mieszkańców

Dwutomowa publikacja "Brasławszczyzna. Pamięć i współczesność " (pod redakcją naukową Elżbiety Smułkowej) powstała w wyniku polsko-białoruskiej współpracy naukowej. Przedstawia aktualną sytuację socjolingwistyczną i stan gwar białoruskich, polskich i litewskich ulegających silnemu oddziaływaniu języka rosyjskiego. Ustaleń dokonano na podstawie badań terenowych przeprowadzonych wśród ludności wiejskiej w latach 1997-2007 w wieloetnicznym rejonie brasławskim obwodu witebskiego Białorusi, w którego skład po zmianie granic państwowych weszła znaczna część byłego powiatu brasławskiego województwa wileńskiego. Wszystko to zaprezentowano na tle historii regionu i pamięci zbiorowej mieszkańców. Wybrane narracje i dialogi, traktujące o doświadczeniach drugiej wojny światowej, migracjach ludności, trudnościach powojennego życia i jego stanie obecnym, a także problemach tożsamości rozmówców i ich stosunku do współwystępujących w terenie języków składają się na zawartość III. części tomu, zatytułowanej "Świadectwo mieszkańców".

U n`as jaz`yk śmi`eszany: i polski, i ruski, i biełaruski - tut nie pajmi`osz, i jaurejski, tut usi`akija słowa jość [...] miesny razhav`or (Dubina).

Mojego męża mama rozmawiała na pięciu językach, mnie mówiła: "D`oczeńka, ucz swoich dzieci rozmawiać różnie. Tylko u krowy jeden język i u konia jeden język, a człowieku Pan Bóg dał rozum niezmierzony" (Anisimowicze).

Sami z sab`oj pa-lito'sku hawaryli. Tak wot z nami - tak jak i my havorym. Ale tak pa-litousku sami z sab`oj staryk`i, a maładzi`oż nie. [...] Heta musi pry Polszczy heta havaryli (Aksiutowo).

Moja świakrówka i moja mamusia jak umarła... oni nie umieli pa rusku gadać. Daṷniej pójdziem da kałchozu, pa rusku gadają tam, pa białorusku [...] a my ż młodsze, a nam ża ż niby wstyd, co mamusia nia umie rozmawiać pa białorusku (Padruksza).


Tom II., Słownictwo dwujęzycznych mieszkańców rejonu (Słownik brasławski), został opublikowany przez Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego w roku 2009.