Pan Tadeusz. Poemat - Postacie - Recepcja

Tom poświęcony wydanemu 180 lat temu Panu Tadeuszowi, jego funkcjonowaniu w dawnej i we współczesnej kulturze (w różnych mediach), odmiennym sposobom i stylom interpretacji oraz czytań poematu. Do tekstowej dyskusji nad Panem Tadeuszem zaproszono wielu badaczy: przedstawicieli rożnych pokoleń, ośrodków i dyscyplin naukowych, reprezentujących różne strategie i metodologie badawcze. Wśród autorów zebranych w tomie tekstów znaleźli się przedstawiciele nieomal wszystkich ważnych ośrodków akademickich w Polsce, starsi, uznani oraz młode pokolenie badaczy. Książka może stanowić ważne świadectwo współczesnej mickiewiczologii.

W roku 2014 upłynęło 180 lat od wydania Mickiewiczowskiego arcypoematu. Rocznica ta stała się dobrym pretekstem, by zadać jakże aktualne zawsze pytanie o status Pana Tadeusza we współczesnej kulturze. Czy przewidywana przez Stanisława Pigonia nieśmiertelna sława epopei trwa także dzisiaj?

Wiele już o tekście Pana Tadeusza napisano i powiedziano, sięganie więc do utworu, jakby się mogło wydawać, "interpretacyjnie zdartego", jest obciążone dużym ryzykiem. Paradoksalnie jednak siła arcydzieł polega na możliwości ich nieustającej interpretacji. Poszerzanie kręgów lekturowych możliwe jest nie tylko dzięki nowym metodologiom czy strategiom badawczym, ale przede wszystkim dzięki przedziwnej otwartości samego dzieła, jego niezwykłej pojemności znaczeniowej, niejednoznaczności, migotliwości, która jednym czytelnikom kazała widzieć w Panu Tadeuszu poemat o "wieprzowatości życia", innym zaś – utwór głęboko metafizyczny.

Wydaje się więc, że Mickiewiczowska opowieść, zapisana w niej rzeczywistość, mimo tylu różnorodnych proporcji odczytań nadal budzi interpretacyjny niedosyt. Dlatego też niniejsza książka otwiera dyskusję nad Panem Tadeuszem<, jak się wydaje – ważną i bardzo potrzebną. Zawarte w niej refleksje o arcypoemacie z jednej strony doświetlają sam utwór, z drugiej – wiele mówią o współczesnych tendencjach w badaniach nad romantyzmem. Dlatego książka może też stanowić skromne, acz, miejmy nadzieję, dość ważne świadectwo współczesnej mickiewiczologii.
Ewa Hoffmann-Piotrowska