Życie przecięte. Opowieści pokolenia Marca

Rocznicowe wydanie książki 50 lat po wydarzeniach z Marca 1968 roku. To niezwykły dokument, oparty na rozmowach z przedstawicielami pierwszego powojennego pokolenia polskich Żydów, którzy urodzili się i wychowali w różnych miastach i miasteczkach komunistycznej Polski. Tu przeżyli Marzec — swoje pierwsze i podstawowe doświadczenie generacyjne.

Książka ta jako pierwsza penetrowała tak głęboko i na tak szeroką skalę powojenne przemiany oraz komplikacje losów i tożsamości polskich Żydów. Za pośrednictwem relacji rozmówców, którzy opisują swoje doświadczenia na szerokim tle historycznym i socjologicznym, autorka wprowadza czytelnika do różnych środowisk żydowskich i pokazuje różne aspekty powojennego doświadczenia polskich Żydów. Nie ogranicza się jedynie do portretowania pierwszej postholocaustowej generacji, ale prezentuje też zaobserwowane przez rozmówców, i często pełne sprzeczności, postawy ich rodziców-ocaleńców.

Książka Joanny Wiszniewicz to bardzo ważny i mocny głos we wciąż toczącej się debacie dotyczącej losów polskich Żydów, a także niezwykłe świadectwo dramatycznych wydarzeń sprzed pięćdziesięciu lat.

To była niezwykła przygoda wybrać się z magnetofonem w świat pamięci Żydów i osób pochodzenia żydowskiego należących do generacji marcowej. Ludzi urodzonych w pierwszej powojennej dekadzie, wyrastających w komunistycznej Polsce i w domach, w których cień Zagłady był na ogół obecny […] – ludzi, dla których podstawowym doświadczeniem pokoleniowym był Marzec i którzy w większości wyrastali w polskiej kulturze, w polskim języku, byli kształtowani przez polską literaturę, film, teatr i przez polskie jednolite programy nauczania. Obowiązujące również w szkołach dla żydowskich dzieci.
Doświadczenie tego pokolenia wciąż jest w Polsce mało znane. Nie tylko dlatego, że wiedza o nim razem z ludźmi po Marcu wyemigrowała, ale również przez to, że długo była rozproszona i ukryta w pamięci zbiorowej niewielkich żydowskich grup i środowisk oraz w indywidualnych życiorysach.
Fragment Wstępu

Z rozmów Joanny Wiszniewicz wyłaniają się różnorodne, fascynujące losy ludzkie, rozmaite drogi życiowe, i odmienne sposoby zmagania się z doznaną krzywdą. Myślę, że nie można tej krzywdy w żaden sposób naprawić, ale można o niej mówić i można pozwolić mówić ludziom, którzy jej doznali. Można dopuścić ich do głosu. Takim właśnie — ważnym, mocnym głosem jest książka Joanny Wiszniewicz.
Barbara Engelking-Boni

Joanna Irena Wiszniewicz (1947-2009) – polska historyk i polonistka żydowskiego pochodzenia, pracownik naukowy Żydowskiego Instytutu Historycznego.

Urodziła się w rodzinie żydowskiej, jako córka Edmunda Wiszniewicza (1893–1971). Ukończyła w Warszawie średnią szkołę muzyczną w klasie fletu, a następnie polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim. Uczyła języka polskiego w liceum, prowadziła klub osiedlowy oraz redagowała książki.

Od początku lat 90. pracowała w Żydowskim Instytucie Historycznym. Tam zajmowała się problemem tożsamości polskich Żydów, zwłaszcza pierwszej powojennej generacji. Swoje badania prowadziła podróżując po Polsce i Stanach Zjednoczonych oraz odwiedzając zloty emigracji 1968 w Izraelu. Rezultaty swoich badań upowszechniała w postaci wykładów, książek, artykułów naukowych i prozy dokumentarnej. Była współzałożycielką Stowarzyszenia Przeciwko Antysemityzmowi i Ksenofobii Otwarta Rzeczpospolita. Publikowała m.in. w Midraszu oraz Biuletynie Żydowskiego Instytutu Historycznego.

Joanna Wiszniewicz zmarła w Warszawie. Została pochowana 11 lutego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A, rząd 2, grób 22).