Dolny Śląsk 1936-1956. Szybki rozwój i nieudana odbudowa. Wpływ wiedzy na produkcję przemysłową

Autor analizuje rozwój przemysłu na Dolnym Śląsku w latach 1936–1956 w kontekście pytania o rolę wiedzy w procesie produkcji. Sugeruje związek między załamaniem się produkcji przemysłowej w regionie po 1945 roku i wysiedleniami ludności niemieckiej. Ukazuje, jakie skutki niesie utrata sieci informacyjnych, przy założeniu, że pewnych kategorii wiedzy nie da się „przechowywać” inaczej niż tylko dzięki ludzkiej pamięci.

Jednym z głównych obszarów analizy jest polska polityka przesiedleńcza. Do końca lat 40. XX wieku jej celem było możliwie szybkie wysiedlenie ludności niemieckiej, jednak po 1950 roku zaczęto nakłaniać Niemców do pozostawania. Wydaje się, że stały za tym głównie przyczyny gospodarcze, a nie – jak do tej pory uważano – polityczne.

Choć w latach 50. i 60. XX wieku wiele krajów Europy i świata przeżyło wzrost gospodarczy, tzw. Ziemie Odzyskane takiego „cudu gospodarczego” nie doświadczyły. Próbowano to wyjaśniać, wskazując m.in. na zniszczenie przemysłu w wyniku działań wojennych i demontaży, braki kapitałowe i niedobór siły roboczej, względy polityczne czy poczucie pewnej tymczasowości polskiej administracji na tych terenach, co prowadziło do mniejszego zaangażowania polskiej ludności napływowej w ich zagospodarowanie. Jednak liczne przykłady pokazują, że choć katastrofy naturalne czy wojny mogą w krótkiej perspektywie paraliżować gospodarkę, później jest to kompensowane ponadprzeciętnym wzrostem.

Specyficznym rysem powojennej historii Dolnego Śląska były bez wątpienia przesiedlenia. Autor wskazuje, że wraz z utratą pracującej tam wcześniej ludności zabrakło głównego elementu pozwalającego na wykorzystanie potencjału przemysłowego i przeprowadzenie jego pomyślnej rekonstrukcji, tj. wiedzy istotnej dla procesu produkcyjnego.

******

Lower Silesia 1936-1956. Rapid Development and Unsuccessful Reconstruction: The Impact of Knowledge on Industrial Production

The author analyzes the development of industry in Lower Silesia in the years of 1936-1956 in the context of the question about the role of knowledge in the production process. He suggests a connection between the collapse of industrial production in the region after 1945 and the displacement of the German population. He shows the results of a loss of information networks, assuming that certain categories of knowledge cannot be "stored" in any other way than through human memory.

Keywords: industrial production, Lower Silesia, economic history, Regained Territories, resettlements, World War II.

Zobacz także:

Yaman Kouli – studiował historię gospodarczą i prawoznawstwo w Bielefeld, a następnie w Paryżu, przebywał też na stypendium na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz w Institut für Europäische Geschichte w Moguncji. Od 2011 roku wykładowca Institut für Europäische Geschichte Uniwersytetu Technicznego w Chemnitz, gdzie w 2012 roku doktoryzował się na podstawie pracy Die materielle Illusion oder Ohne Wissen ist alles nichts – die Bedeutung von Wissen für industrielle Produktion am Beispiel Niederschlesiens 1936–1956, opublikowanej w Niemczech w 2014 roku.