Idee – narody – państwa – pogranicza. Tom Wykładowców na Jubileusz 30-lecia Studium Europy Wschodniej UW

To jest wydanie niezwykle ważne dla Studium Europy Wschodniej UW, zarówno z powodu okoliczności powstania na Jubileusz 30-lecia, jak i z powodu niemożności jego odbycia, w wyniku pandemii. Zadanie, jakie spadło na redaktora okazało się wyjątkowo trudne. Po pierwsze, zespół Studium ma nad wyraz rozległe zainteresowania naukowe. Po drugie, redaktor przyjął zasadę absolutnie minimalnej ingerencji w tytuły, tematy, ujęcie problematyki. Przyjąwszy takie kryteria należało znaleźć związki między różnorodnymi, a pozornie nawet rozbieżnymi tematami. Uznałem, że tym tak potrzebnym redaktorowi iunctim – tematycznym, merytorycznym i ideowym może stać się zbiór kilku podstawowych pojęć, wszakże należących wręcz do sedna spraw, na których Studium przez 30 lat się skupiało. Są to „IDEE – NARODY – PAŃSTWA – POGRANICZA”. To był punkt wyjścia do wewnętrznego podziału. Tak również powstał tytuł tomu.
Ze Wstępu redaktora tomu

Od powstania Studium Europy Wschodniej UW minęło już 30 lat. Z uwagą i podziwem obserwowałem kolejne inicjatywy. Największym osiągnięciem są „Studia Wschodnie”, przywrócone po 50 latach nieistnienia w czasie PRL. Oto tom 30-lecia. Wielu autorów pochodzi z Białorusi. Studium Europy Wschodniej mogło przygarnąć badaczy białoruskich wyrzuconych tam z przyczyn politycznych, powołane zostało Centrum Studiów Białoruskich. Warto to przypomnieć, bo w Polsce już zapomniano, co to znaczy być wyrzuconym ze studiów z przyczyn politycznych, bądź stracić pracę z przyczyn politycznych.
Prof. hon., dr Adolf Juzwenko, dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu

Tom zawiera 30 artykułów, które mimo wielkiej różnorodności, jednak tworzą całość. Prezentują dorobek i kierunki badawcze Studium Europy Wschodniej UW. Są to badania z zakresu bardzo różnych dyscyplin. Obszar geograficzny także jest niezwykle obszerny, począwszy od obszaru postsowieckiego, kończąc na Europie Środkowo-Wschodniej i Bałkanach. Tom ilustruje obszerne osiągnięcia Studium, nowe i stare wyzwania. Nawiązuje także do najlepszych tradycji Giedroycia i „Kultury”, dlatego szczególny ukłon w kierunku badań spuścizny Rzeczypospolitej Obojga Narodów i przybliżenia koncepcji ULB.
Doc. dr Andrzej Pukszto, Uniwersytet Witolda Wielkiego w Kownie, Litwa

Znaczna część artykułów napisana została przez represjonowanych w swojej Ojczyźnie białoruskich historyków. Dzięki udziałowi w Centrum Studiów Białoruskich przy Studium Europy Wschodniej UW, naukowcy ci mają szansę dalej uprawiać rzemiosło historyczne i kontynuować karierę akademicką, dydaktyczną i naukową. Dziś Centrum stało się znanym ośrodkiem niezależnych białoruskich badań historycznych i socjologicznych.
Dr Aliaksandr Milinkevich, kanclerz Fundacji „Wolny Uniwersytet Białoruski” w Grodnie, Białoruś

Rzuca się w oczy, że to jest tom autorów polskich i białoruskich. Szereg poruszanych zagadnień to problemy naszej wspólnej historii, od Rusi Kijowskiej, dawnej Rzeczypospolitej, międzywojennej Polski. Bliskie dla Ukraińców są także kwestie poruszane w artykułach badaczy, rodem z Kaukazu. W okresie międzywojennym Ukraińcy, wraz z Azerbejdżanami i Gruzinami byli uczestnikami ruchu prometejskiego, kierowanego przez Polskę, mającego na celu obalenie Związku Radzieckiego i odrodzenie niepodległych republik narodowych.
Prof. dr hab. Igor Cependa, rektor Narodowego Uniwersytetu Przykarpackiego w Iwano-Frankiwsku, Ukraina

Dr h.c. Jan Malicki – historyk, dyrektor Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego, koordynator rządowych i uniwersyteckich programów stypendialnych dla Wschodu, od 1991 roku założyciel i redaktor naczelny kwartalnika „Przegląd Wschodni”.