Czytanie Miłosza. O trzech postaciach ideologii estetycznej

Książka identyfikuje główne idee miłoszologii i przenosi je na teren literaturoznawstwa po zwrocie językowym. Opowiada o napięciu między dyskursywnymi hermeneutycznymi próbami stabilizacji tekstu a kwestionującą stabilność, nieusuwalną z tekstu praktyką stylistyczną, która, umożliwia podejmowanie owych prób w wybranych dziełach Czesława Miłosza.

Ideologia estetyczna niesie konsekwencje dla niemal każdego aktu lektury i dla każdego aspektu obcowania z dziełem. Krytyczna analiza czytania sprawia, że fundamentalne dla badania tekstu pojęcia tracą bezpowrotnie swoją esencjalność. Takie zjawiska jak: podmiot, mimesis, autobiografia, całość okazują się figurami negocjowanymi (ale nie dowolnymi) w akcie pisania i lektury.

Praca wnosząca nowe wątki badawcze oraz wprowadzająca zmiany w dotychczasową recepcję jego twórczości. Jest to pierwsza próba zastosowania koncepcji de Mana w analizie polskiej literatury modernizmu pojętego jako formacja kulturowa XX wieku. Właściwości i osobliwości tekstów Miłosza rozważane są przede wszystkim na gruncie teoretycznym, a nie na płaszczyźnie poetyki historycznej. Analizie poddano czytanie metaforyczne i retoryczne, zjawisko alegorii i ironii, a przede wszystkim 3 postacie ideologii estetycznej: metalepsę, synekdochę i mimesis.

*********

Reading Miłosz. On Three Forms of Aesthetic Ideology

It is the first attempt to use de Man’s concept in the analysis of Polish modernist literature perceived as cultural formation of the 20th century. The features and peculiarities of Miłosz’s texts are pondered mainly theoretically and not in terms of historical poetics. The author analyses metaphorical and rhetorical reading, allegory and irony as well as three forms of aesthetic ideology: metalepsis, synecdoche and mimesis.

Keywords: Czesław Miłosz, aesthetic ideology, metaphorical reading, rhetorical reading, modernist literature.