Rozmowy o rozwoju osobowym. Od koncentracji na sobie i swoich do otwartości na świat i altruizmu

Autorki posługują się pojęciem rozwoju osobowego, by uwypuklić znaczenie aktywnego i zdolnego do refleksji podmiotu, mającego wpływ na przemiany samego siebie w różnych fazach życia. Liczne odwołania do literatury ilustrują ogólny stan wiedzy psychologicznej, a przytoczenie ustaleń empirycznych innych badaczy wzbogaca przesłanki do refleksji nad podejmowanymi w książce kwestiami dotyczącymi tego, jak rozwija się człowiek jako świadomy siebie i świata podmiot.

Rozmowy to nasze rozważania, a zarazem sposób na podzielenie się myślami na temat właściwości psychiki człowieka, które wyznaczają to, kim jest, oraz to, kim i jakim stać się może – w relacjach z innymi ludźmi.
Przedstawiamy przemyślenia powiązane głównie z badaniami w dziedzinie psychologii osobowości i psychologii społecznej, prowadzonymi na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, począwszy od lat 70. ubiegłego wieku. Formułowane tezy bazują więc na studiach z określonego miejsca i czasu. Mamy jednak nadzieję, że odwołania do szerszej literatury zilustrują też po części ogólny stan wiedzy psychologicznej i dadzą więcej przesłanek do refleksji nad kwestiami, które podejmujemy. Dotyczą one tego, jak rozwija się człowiek – jego umysł (o którym ma niewielką wiedzę i nad którym ma ograniczoną władzę) oraz on sam jako świadomy siebie i świata podmiot. Odwołujemy się do pojęcia rozwoju osobowego, by uwypuklić znaczenie aktywnego i zdolnego do refleksji podmiotu, mającego wpływ na przemiany samego siebie w różnych fazach życia.
Choć nie sposób uwolnić się od przekonania, że procesów tych nie potrafimy zadowalająco opisać, to jednak my, psychologowie, podejmujemy takie próby i czasem słuchają nas inni. To przejaw zaciekawienia problematyką i przeświadczenia, że rozważania na temat natury człowieka – nawet jeśli nie można wyobrazić sobie, jak wiele dzieli nas od zgłębienia jej złożoności i tajemnic – stanowią wartość samą w sobie.
Ze Słowa wstępnego

*********

Conversations about personal development. From self- and home-centering towards openness to the world and altruism

The book deals with development of a human being as a subject aware both of oneself and the world. The subject is active and capable for reflection, and thus influences the transformation of oneself in various phases of life. Numerous references to literature illustrate the general state of psychological knowledge. The empirical findings of other researchers were also cited.

Keywords: personality psychology, social psychology, personal development, relationships.

Maria Jarymowicz – profesor psychologii, w latach 1993-2012 profesor zwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego. Wieloletni wykładowca psychologii emocji i motywacji. Członkini Executive Committee of European Association of Social Psychology w latach 1996-2002. Laureatka pierwszej edycji konkursu Subsydia dla Uczonych FNP. Odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi przez Prezydenta RP z okazji roku Marii Skłodowskiej-Curie (2011).
Autorka programów badań poświęconych problematyce tożsamości, podmiotowości, emocji, uprzedzeń, otwartości na świat i altruizmu. Wyniki badań przedstawiła w wielu publikacjach: artykułach, zbiorach, rozdziałach oraz w kilku monografiach, m.in. O faworyzowaniu Swoich względem Obcych i rzekomej nieuchronności zjawiska (2006) oraz Psychologiczne podstawy podmiotowości (2008).

Anna Szuster – doktor habilitowany, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, pracownik naukowy Wydziału Psychologii UW, członek Katedry Psychologii Społecznej. Wykłada psychologię społeczną, prowadzi seminaria magisterskie i doktoranckie z zakresu psychologii społecznej i osobowości.

Członek European Association of Social Psychology. Od lat 80-tych kieruje badaniami nad uwarunkowaniami motywacji i zachowań prospołecznych.

Autorka syntezy licznych danych empirycznych, zaprezentowanej w monografii W poszukiwaniu źródeł ludzkiego altruizmu (2005), wyróżnionej nagrodą Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a także współautorką zbioru O różnych obliczach altruizmu (2007).

Obecnie kontynuuje badania nad czynnikami warunkującymi zdolność dostrzegania perspektywy innych ludzi. W najnowszych pracach badawczych podjęła problematykę cyberprzemocy i działań ukierunkowanych na jej ograniczanie.