Tradycja

Jerzy Szacki (ur. 1929) – socjolog i historyk idei, emerytowany profesor Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie przez wiele lat był kierownikiem Zakładu Historii Myśli Społecznej Instytutu Socjologii. Członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk. Opublikował m.in. Kontrrewolucyjne paradoksy (1965), Historię myśli socjologicznej (wyd. ang. 1979, polskie 1981, 1983, poszerzone wyd. nowe 2002, nagroda Fundacji na rzecz Nauki Polskiej 2003), Spotkania z utopią (1980, II wyd. 2000), Dylematy historiografii idei (1991), Sto lat socjologii polskiej (1995), Liberalizm po komunizmie (1994, wyd. ang. 1995, niem. 2003).

Jedna z pierwszych książek poświęconych analizie pojęcia tradycji w nowoczesnym języku społeczno-politycznym i humanistycznym. Pokazując, że jest to pojęcie niejednoznaczne, wyróżnia podstawowe stanowiska w długotrwałym sporze o stosunek teraźniejszości do przeszłości (utopizm – tradycjonalizm), określa historyczne konteksty i "pole semantyczne" tego sporu oraz formułuje problemy badawcze wynikające z różnych rozumień tradycji jako faktu społecznego.
Książka, której pisanie autor zakończył w 1968 roku, została w nowym wydaniu uzupełniona o przedmowę, uwzględniającą najnowszą literaturę przedmiotu i obecny stan refleksji o tradycji.


Nawet najbardziej radykalne bunty «dzieci» przeciwko «ojcom» są nieuchronnie protestami przeciwko takim a nie innym «ojcom» i tym samym pozostają od nich wielorako zależne, bez względu na to, czy w danej chwili i sytuacji ktokolwiek sobie tę zależność uzmysławia. Co więcej, nawet zdobywając się w jakimś stopniu na realną niezależność, z jakichś powodów zwykliśmy wmawiać sobie i deklarować aż nazbyt zapewne często, prawdziwie albo i nie, że coś kontynuujemy lub kontynuowania czegoś odmawiamy.

Jerzy Szacki, Przedmowa do nowego wydania

Pisał tę książkę socjolog i historyk myśli socjologicznej, ale jej walor wynika z ogarnięcia uwagą rozległych obszarów myśli humanistycznej – filozofii, antropologii kulturowej, religioznawstwa, literaturoznawstwa, historii. [...] Kiedy ją wydawano, nie miała precedensu w literaturze światowej, a i dziś trudno o przykład podobnego przedsięwzięcia.

z recenzji Stefana Bednarka



Obecnie coraz ważniejszy w polskiej humanistyce staje się nurt badań nad społeczną pamięcią przeszłości, inspirowany pracami historyków i socjologów (Nina Assorodobraj-Kula, Barbara Szacka). Dla badaczy pamięci społecznej książka Jerzego Szackiego stanowi układ odniesień dla wielu pomysłów interpretacyjnych, gdyż jedno z jego rozumień tradycji, identyfikowanej z «elementami społecznego dziedzictwa, aktualnie poddawanymi wartościowaniu» znakomicie się do tego nadaje.

z recenzji Joanny Kurczewskiej