Siedzący w ciemności. Świat dramatu Chanocha Lewina: podmiot, autor, widzowie

Pierwsza tego rodzaju pozycja naukowa poświęcona twórczości Chanocha Lewina, najważniejszego z izraelskich dramaturgów XX wieku. Autorka podejmuje próbę przeanalizowania składników ludzkiej tożsamości oraz natury Lewinowskiego doświadczenia egzystencjalnego, a tok jej rozważań prowadzony jest dwiema ścieżkami analityczno-badawczymi, ukierunkowanymi na dwa przeciwstawne aspekty: społeczno-kulturalny z jednej i biologiczno-egzystencjalny z drugiej strony. Z jej dociekań wynika następujące stwierdzenie: chociaż podmiot jest u Lewina tworem ukształtowanym przez społeczeństwo i kulturę, w jakich wzrasta, to twórca nie ustaje w dążeniu do owego jądra człowieczeństwa, które leży poza sferą społeczno-kulturalną i pozostaje niedostępne, ponieważ. tkwi ono w pierwiastku dziecięcym, stale obecnym w doświadczeniu osoby ludzkiej, również w jej bytowaniu cielesnym, jako materii nieuchronnie skazanej na unicestwienie.
Autorka wszechstronnie analizuje znane i mniej popularne utwory Lewina, śledzi główne punkty zwrotne w rozwoju jego dramatopisarstwa i proponuje rzetelne wyjaśnienia, uwzględniające właściwe konteksty – przede wszystkim uwarunkowania artystyczno-kulturalne oraz społeczno-polityczne. Odnosi się do dramatów jak do potencjalnych bądź faktycznych przedstawień teatralnych. Praca oferuje wiele cennych spostrzeżeń na temat aspektów scenicznych znamionujących sztuki wielkiego artysty.


Zdjęcia z promocji książki na facebooku


Zapis video z promocji książki w Instytucie Teatralnym

"Siedzący w ciemności" to oryginalne, fascynujące studium, które otwiera nowe drogi wglądu w całokształt twórczości Lewina, w tym również w jej aspekty niebadane dotąd wcale lub zbadane jedynie w wąskim zakresie. Niewątpliwa waga tej pracy wynika również - a moim zdaniem przede wszystkim – z wyjątkowości i mocy perspektywy badawczej, rozpoznawalnej w każdym spostrzeżeniu, opisie, interpretacji czy wniosku Autorki. Jest to książka, w której zachodzi rzadko spotykane sprzężenie wytrawnego intelektu, umiejętnie wykorzystującego metody i intuicje rozwijane w ramach współczesnej krytyki zachodniej, z wrażliwością i odwagą w zmaganiach z najtrudniejszą materią życia, stanowiącą zarazem "tworzywo" Lewinowskiej sztuki, na którą składają się krew, związki krwi, pot, łzy, odchody, śmierć, marzenia, iluzje i tęsknoty.

Jigal Szwarc

Zahawa Kaspi urodziła się w Uzbekistanie z rodziców, którzy w czasie drugiej wojny światowej uciekli z Polski, by w 1950 roku przybyć do Izraela. Wychowała się w Cholonie. Studia na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie ukończyła z wyróżnieniem, broniąc doktoratu o dramaturgii Chanocha Lewina. Pracowała w szkolnictwie ponadpodstawowym na stanowiskach dydaktycznych, wychowawczych i administracyjnych.
Opublikowała szereg prac z dziedziny dramatu i nowoczesnej literatury hebrajskiej. Nauczała na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie, obecnie zaś pracuje na Uniwersytecie im. Ben Guriona w Beer Szewie, gdzie jest starszym wykładowcą oraz redaktorem naczelnym pisma naukowego "Mi-Kan" (Stąd), poświęconego literaturze i kulturze żydowskiej oraz izraelskiej.


Chanoch Lewin (1943-1999) – jeden z najwybitniejszych izraelskich dramaturgów, reżyser, pisarz i poeta. Urodził się w Tel Awiwie, w religijnej rodzinie żydowskich emigrantów przybyłych do Palestyny z Polski w 1935 roku. Studiował filozofię i literaturoznawstwo na Uniwersytecie Telawiwskim. Początkowo pisał poezję, później skoncentrował się na twórczości scenicznej. Jako dramaturg na stałe związany z Teatrem Kameri w Tel Awiwie, współpracował też z izraelskim teatrem narodowym Ha-Bima.
Jest autorem 56 sztuk, z których 34 wystawiono na scenie. Jego dorobek obejmuje komedie, tragedie oraz kabarety satyryczne, które przeważnie sam reżyserował. Opublikował ponadto pięć tomów opowiadań, tom wierszy oraz książkę dla dzieci. Sztuki Lewina przetłumaczono na kilkanaście języków, wystawiane są na całym świecie, w tym również w Polsce. W roku 2009 ukazała się polska antologia jego utworów scenicznych, Ja i ty i następna wojna: Teatr życia i śmierci.