Rozwój a przestrzeń w wybranych krajach rozwijających się - PDF

Współzależności między rozwojem gospodarczym i przestrzennym stanowią jeden z najaktualniejszych tematów współczesnej geografii ekonomicznej oraz szerzej rozumianych studiów regionalnych.

Niniejsza rozprawa jest jedną z pierwszych prób głębszej analizy zagadnienia zależności poziomu rozwoju oraz struktury przestrzennej sieci osadniczych i transportowych w krajach słabiej rozwiniętych, jaka została podjęta w polskiej literaturze.

Autorka objęła analizą siedem państw: Burkina Faso, Honduras, Kenię, Kirgistan, Malawi, Paragwaj i Wietnam. Kraje te są zarówno nizinne jak i górskie oraz śródlądowe i z dostępem do morza. Również podobna liczba wybranych krajów leży na poszczególnych kontynentach. Kraje te są więc zróżnicowane, ale jednocześnie żadna cecha nie wydaje się dominować w procesie kształtowania sieci osadniczej i transportowej.

Zakres czasowy pracy stanowi 2001 roku, gdyż z tego roku pochodzi większość materiałów satelitarnych (zdjęcia satelitarne dotyczą lat 1999-2002). Drugim powodem wyboru tego czasu była możliwość dotarcia do literatury, w równym stopniu aktualnej dla poszczególnych krajów, objętych analizą. Rok ten stanowi symboliczną datę – początek XXI wieku. Jest więc interesujące dokonanie przeglądu teorii rozwojowych w około pół wieku po ich opublikowaniu oraz przedstawienie stanu rozwoju sieci osadniczej i transportowej wybranych krajów rozwijających się na początku XXI wieku. Analiza sieci nie byłaby możliwa bez sięgania wstecz, gdyż procesy i zjawiska występujące w przeszłości również ją kształtowały. Tak więc, tam gdzie było to konieczne i na ile pozwalały materiały źródłowe, autorka odwoływała się również do przeszłości.

Anna Grzegorczyk – doktor nauk o Ziemi w zakresie geografii społeczno-ekonomicznej, absolwentka i pracownik naukowo-dydaktyczny Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego. Specjalizuje się w geografii osadnictwa, a zwłaszcza w badaniu struktur sieci osadniczych i procesów je kształtujących, oraz w geografii społecznej krajów rozwijających się Afryki, Azji i Ameryki Łacińskiej.

Prowadziła liczne obserwacje terenowe, m.in. w Kenii, Tanzanii, Ugandzie, Libii, Argentynie, Boliwii, Pery i Armenii.

Prezentowana książka to analiza zależności zachodzących między poziomem rozwoju wybranych krajów Afryki, Azji i Ameryki Łacińskiej, a zróżnicowaniem ich zagospodarowania przestrzeni. Opisuje procesy, które wpływają na odmienny rozwój sieci osadniczej i transportowej w poszczególnych krajach rozwijających się. Wbrew przewidywaniom sprzed pół wieku silne kontrasty w zagospodarowaniu przestrzeni nadal się utrzymują, ale poglądy sceptyków dotyczące braku rozwoju złożonych sieci w tych krajach są jednak przesadzone.
[...] książka jest zwartą, logicznie uporządkowaną, interesującą rozprawą. Autorka weryfikuje w niej aktualność istotnych, stanowiących wręcz kanon, teorii rozwojowych, w odniesieniu do współczesnej sytuacji krajów słabiej rozwiniętych. [...] nie to jednak uważam za największe walory pracy i za jedyny powód, dla którego pracę powinno się opublikować. Tym wyróżnikiem są bardzo skutecznie w pracy zastosowane metody pozyskiwania danych i ich prezentacji. […] Jedną z najistotniejszych barier w przygotowywaniu wartościowych prac o krajach słabo rozwiniętych jest niedostatek danych podstawowych. […] W tej sytuacji pozyskiwanie danych ze zdjęć satelitarnych wydaje się logiczne […]. Uważam, że Autorka uczyniła to w sposób, który może być wzorem dla innych poszukiwaczy prawdy. […]
Za drugą z licznych zalet pracy uważam wykorzystanie […] opracowanej we Francji metody chorèmes. W moim przekonaniu nie została ona należycie doceniona w środowisku geografów.
Prof. dr hab. Maciej Jędrusik

Współzależność między rozwojem gospodarczym i przestrzennym stanowi jeden z najaktualniejszych tematów współczesnej geografii ekonomicznej oraz szerzej rozumianych studiów regionalnych. […] Rozprawa posiada dwa cele główne o charakterze poznawczo-teoretycznym oraz metodycznym. Są one jasne i konkretne. Atutem książki jest również zastosowanie komplementarnych metod badawczych (łączenie interpretacji obrazów satelitarnych z modelami chorèmes oraz wskaźnikami statystycznymi). […] Książka jest bez wątpienia jedną z pierwszych prób głębszej analizy zagadnienia zależności poziomu rozwoju oraz struktury przestrzennej sieci osadniczych i transportowych w krajach słabiej rozwiniętych, jaka podjęta została na gruncie literatury polskiej.
Doc. dr hab. Tomasz Komornicki