Między zapisem a literaturą. Dziennik polskiego pisarza w XX wieku (Żeromski, Nałkowska, Dąbrowska, Gombrowicz, Herling-Grudziński) – PDF

Książka o dziennikach pięciorga polskich dwudziestowiecznych pisarzy, ukazująca ich działalność diarystyczną w powiązaniu z życiem codziennym, wydarzeniami historycznymi, pracą literacką. Zakończona powodzeniem próba przywrócenia wagi badaniom z dziedziny socjologii literatury.

Diarystyczna rzeczywistość jest rzeczywistością spersonalizowaną, istniejącą w uczuciach i myślach, reakcjach i postawach doświadczającej jej i zapisującej ją jednostki, osadzającą się w pokładach jej pamięci. Właśnie rzeczywistość, doświadczenie i pamięć traktowałbym jako te kategorie, które dowodzą nie tylko oryginalności i wartości tradycji diarystycznej polskich pisarzy w XX wieku, ale może również wyjątkowości i znaczenia polskiej literatury nowoczesnej w ogóle. Pierwszy tytuł tej książki, jaki długo nosiłem w głowie, by wreszcie z niego zrezygnować, brzmiał: "Pisana rzeczywistość".
Paweł Rodak, Od autora

*********

See other publications in the series: Communicare – historia i kultura »

Paweł Rodak (1967) – historyk literatury i kultury polskiej, kulturoznawca, kierownik Zakładu Historii Kultury w Instytucie Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się historią literatury i kultury polskiej XX wieku (ze szczególnym uwzględnieniem okresu wojennego i diarystyki) oraz antropologią słowa w kulturze (przede wszystkim praktykami pisma i druku). Autor książek: Wizje kultury pokolenia wojennego (2000), Pismo, książka, lektura. Rozmowy: Le Goff, Chartier, Hébrard, Fabre, Lejeune (Warszawa 2009). Autor opracowania Pamiętnika Andrzeja Trzebińskiego (Warszawa 2001). Współredaktor i współautor tomów zbiorowych: Wojna: doświadczenie i zapis. Nowe źródła, problemy, metody badawcze (Kraków 2006), Antropologia pisma. Od teorii do praktyki (2010), wyboru tekstów Philippe'a Lejeune'a "Drogi zeszycie...", "drogi ekranie...". O dziennikach osobistych (2010). Członek zespołów redakcyjnych projektu "Kulturologia polska XX wieku" oraz wydawnictwa "Communicare. Almanach antropologiczny".

Książka Pawła Rodaka stwarza bardzo obiecujące pole badań, które – po latach marginalizacji – powraca do literaturoznawstwa i nauki o kulturze jako kontekst dzieła literackiego, jego biograficzny i historycznie uwarunkowany fundament. Może stanowić zaczątek jakiejś nowej socjologii literatury, która społeczne zakorzenienie literatury odnosi w pierwszym rzędzie do wspomagających ją mediów i technik zapisu oraz antropologicznej potrzeby utrwalania śladów ludzkiej aktywności. Tymczasem otrzymaliśmy bardzo rzetelne omówienie twórczości dziennikowej pięciorga wybitnych pisarzy XX-wiecznych wraz ze wstępem teoretycznym, aneksami i bibliografią. Paweł Rodak napisał rzecz nieprzeciętną, rzetelną, świetnie skonstruowaną, mimo ciężaru gatunkowego – lekką w lekturze.
Z recenzji Grażyny Borkowskiej

Paweł Rodak przekracza zdecydowanie, z pełną świadomością teoretyczną, dominujące dotąd w literaturoznawstwie ujęcie estetyczne dzienników pisarzy. Jego ujęcie jest komunikacyjne i kulturowe zarazem. Bada dziennik jako praktykę ludzką, poddaje refleksji jej materialność, zapis wiąże z życiem codziennym, a w perspektywie ewolucji gatunku sprawdza też jego artystyczną autonomizację i nobilitację twórczą. Właściwym tematem tej książki są dzienniki pisarzy, a dzienniki to zapis prawie wszystkiego. Jest to więc krytyczna lektura liczącej razem kilkadziesiąt tomów wyszukanej kroniki Polski i świata w XX wieku, zapisanej przez największe indywidualności naszej literatury. Już to samo wystarczy za najlepszą rekomendację czytelniczą.
Z recenzji Andrzeja Mencwela