W kraju filomatów. Młodzieżowe organizacje konspiracyjne na ziemiach białoruskich w latach 1806–1826 (EBOOK)

W kraju filomatów to pierwsza monografia naukowa poświęcona tajnym organizacjom młodzieżowym na ziemiach białoruskich byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego w latach 1806–1826. Opisuje stowarzyszenia, grupy i związki studentów, uczniów i młodzieży (cywilnej i wojskowej), w których większość stanowiły osoby pochodzenia białoruskiego (określający siebie wówczas Litwinami). Prowadziły one działalność pod kierownictwem filomatów, rozciągającą się od oświaty po walkę zbrojną o odrodzenie byłej Ojczyzny – Wielkiego Księstwa Litewskiego (połączoną ewentualnie z Koroną Polską w jedną Rzeczpospolitą). Los wszystkich tych konspiracyjnych organizacji okazał się tragiczny – klęskę zamierzeń zwieńczyły aresztowania, niesprawiedliwe procesy sądowe przed nieobiektywnymi sędziami, a następnie wyroki nadzoru policyjnego, więzienia, zesłania do Rosji albo wygnanie z Cesarstwa Rosyjskiego. Autor opowiada o tych wydarzeniach, opierając się na materiałach archiwów, bibliotecznych rękopisów i literatury Białorusi, Litwy i Polski.

******

In the Land of the Philomats. Youth Conspiracy Organisations in Belarusian Territories in the Years 1806–1826

In the Land of the Philomats is the first academic monograph devoted to secret youth organisations in the Belarusian lands of the former Grand Duchy of Lithuania in the years 1806–1826. It describes associations, groups and unions of university and school students, and young people (civilian and military), most of whom were of Belarusian origin (who at that time referred to themselves as Lithuanians). They operated under the leadership of the Philomats, engaging in activities ranging from education to armed struggle for the revival of their former homeland – the Grand Duchy of Lithuania (possibly united with the Polish Crown into a single Commonwealth). The fate of all these underground organisations turned out to be tragic – their plans were thwarted by arrests, unfair trials before biased judges, and then sentences to police supervision, imprisonment, exile to Russia or expulsion from the Russian Empire. The author recounts these events based on archival materials, library manuscripts and literature from Belarus, Lithuania and Poland.

Keywords: conspiracy, youth societies, Vilnius University, gymnasium in Świsłocz.

Prof. dr hab. Viachaslau Shved pracuje w Katedrze Studiów lnterkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej Wydziału Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół rozwoju gospodarczego Białorusi w pierwszej połowie XIX wieku, życia społecznego i politycznego na ziemiach białoruskich w latach 1772-1863 oraz historii Grodna. Autor ponad trzystu pięćdziesięciu publikacji naukowych w kraju i za granicą, w tym kilkunastu monografii.