Typologie wadliwej integracji postaw w świetle teorii wykolejenia społecznego Czesława Czapówa. Studium teoretyczno-empiryczne

W książce zaprezentowano wyniki badań własnych na temat typologii nieprzystosowania społecznego wśród więźniów. Badania te są kontynuacją i rozwinięciem myśli Czesława Czapówa, jednego z najwybitniejszych polskich pedagogów resocjalizacyjnych. Zastosowanie analizy czynnikowej pozwoliło ujawnić, że typy wykolejenia społecznego wyróżnione przez Czapówa (nihilistyczno-agresywny, nihilistyczno-wycofujący, dogmatyczno-ekspansyjny oraz dogmatyczno-restrykcyjny) nie są homogeniczne, ale w obrębie każdego z nich funkcjonują poszczególne podtypy.

******

Typologies of defective integration of attitudes in light of social maladjustment theory of Czesław Czapów: A theoretical and empirical study

The author presents the results of his own research concerned with a typology of social maladjustment among prisoners. The social maladjustment theory developed by Czesław Czapów constitutes the theoretical foundation of the author’s research. Applying factor analysis revealed that the types of social maladjustment distinguished by Czapów (nihilist-aggressive, nihilist-withdrawn, dogmatic-expansive and dogmatic-restrictive) are not homogenous and there are subtypes within each type. The analysis has also uncovered the group structure of prisoners determined by the intensity of the different types of social maladjustment.

Keywords: social maladjustment, prisoners, attitudes of prisoners, typology of social maladjustment, Polish prisons.

Podjęta w książce problematyka, trafnie sygnalizowana przez jej tytuł, należy z pewnością do niezwykle ważnych dla zrozumienia istoty wykolejenia społecznego. Jest dziełem ważnym dla pedagogiki resocjalizacyjnej, ale także dla kryminologii i innych dyscyplin zajmujących się jednostką skłóconą z prawem. […] Ustosunkowując się do rozdziału metodologicznego, trudno nie zauważyć rozmachu badawczego opisanego projektu. Sposób sformułowania przez Autora problemów, jak i hipotez nie budzi zastrzeżeń – są one przemyślane i przekładalne na język użytych wskaźników i modelu analiz. […] Recenzowane dzieło jest rzetelnym raportem z badań zrealizowanych według interesującego pomysłu, na jaki może być stać tylko badaczy zafascynowanych dziełami uczonych, których uważają za swych duchowych przewodników – Mistrzów. Pan Bartłomiej Skowroński, decydując się na empiryczną weryfikację słuszności teorii wykolejenia społecznego Czesława Czapówa i typologii osób wykolejonych opartej na typie integracji postaw, nie tylko wykazał, ile genialnej intuicji zawarł Mistrz w swych pomysłach, ale jednocześnie wystawił mu niezwykły pomnik. Książka uczy szacunku do naukowych dokonań tych, którzy byli i zbudowali solidne fundamenty dla tych, którzy są.
Z recenzji prof. dr. hab. Zdzisława Bartkowicza

Oceniając całościowo recenzowaną rozprawę, chciałbym podkreślić, że Autor podjął się trudnego i ambitnego zadania, jakim jest empiryczna weryfikacja teorii wykolejenia społecznego Czesława Czapówa. Teoria ta, nieco zapomniana w ostatnich latach, niewątpliwie zasługuje na przypomnienie, gdyż zawiera wiele oryginalnych i – w czasie jej powstania – nowatorskich koncepcji wyjaśniających genezę zachowań z kręgu patologii społecznej. […]. W krajowej literaturze psychologicznej i pedagogicznej w ostatnim okresie odczuwało się brak tego rodzaju opracowań, dlatego praca Bartłomieja Skowrońskiego w dużej mierze wypełnia istniejącą lukę.
Z recenzji prof. nadzw. dr. hab. Mieczysława Radochońskiego

Bartłomiej Skowroński – adiunkt w Zakładzie Pedagogiki Resocjalizacyjnej, Instytutu Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji Uniwersytetu Warszawskiego. Jego główne zainteresowania badawcze koncentrują się przede wszystkim wokół problematyki resocjalizacji, nieprzystosowania społecznego osób dorosłych i probacji. Od kilkunastu pracuje również jako kurator zawodowy dla dorosłych. Autor dwóch monografii i kilkudziesięciu artykułów naukowych, współpracuje z ośrodkami naukowymi w kraju i za granicą (Wielka Brytania, USA).