Wyobrażenia polskości. Sztuki plastyczne II Rzeczpospolitej w perspektywie społecznej historii kultury

Prezentowana książka stanowi rzadki przypadek interdyscyplinarnego studium z dziedziny, którą można nazwać społeczną historią kultury. Jej temat stanowią „wyobrażenia polskości”, jakie funkcjonowały w sztukach plastycznych II Rzeczpospolitej.

Autorka podejmuje oryginalną próbę reinterpretacji twórczości m.in. Wojciecha Kossaka, Jacka Malczewskiego, Zofii Stryjeńskiej, Władysława Skoczylasa, Stanisława Szukalskiego oraz wpisuje ją w szerokie ramy teoretyczne. Konsekwentnie wprowadza perspektywę konstruktywizmu społecznego, skupiając się na dwóch zasadniczych funkcjach sztuki narodowej: wewnętrznej, która polega na udziale w kształtowaniu uniwersum symbolicznego narodu, oraz zewnętrznej, czyli strategii wyrażania tożsamości, charakterystycznej dla społeczeństw peryferyjnych.

Książka adresowana do badaczy historii kultury polskiej, zwłaszcza II Rzeczpospolitej: historyków, historyków sztuki, kulturoznawców, antropologów i socjologów kultury.

******

Polishness Imagined: Visual Arts of the Second Polish Republic from Socio-Cultural History Perspective

An interdisciplinary study in the field of the social history of culture, devoted to the “images of Polishness” which functioned in the fine arts of the Second Polish Republic. The author attempts to reinterpret the works of, among others, Wojciech Kossak, Jacek Malczewski, Zofia Stryjeńska, Władysław Skoczylas, Stanisław Szukalski, and inscribes them into a wider theoretical framework.

Keywords: national art, national style, Second Polish Republic, the field of art, post-dependency studies.

[…] znajduję w tej pracy dojrzałą propozycję konstrukcji struktury i dynamiki sztuk plastycznych z perspektywy socjologicznej, podmiotowej i przedmiotowej, jak i perspektywy kulturowej (reprezentacji, stylów, dyskursu itd.), która może zainteresować szerszy krąg odbiorców akademickich, dla których granice między dyscyplinami i specjalizacjami są porowate (są czymś do przekraczania, a nie czymś do intensywnego wzmacniania). Należy też zauważyć, że konstrukcja tej pracy jest bardzo klarowna i pozwala nie tylko wniknąć w złożoność analizowanej materii, ale docenić przejrzystość interpretacyjnego przesłania nie tylko dla specjalistów w domenie sztuk pięknych, ale dla tych wszystkich zainteresowanych procesami rozszerzania się uczestnictwa w szeroko rozumianej kulturze narodowej.
Z recenzji prof. dr hab. Joanny Kurczewskiej

Książkę Agnieszki Chmielewskiej należy ocenić jako oryginalne, ambitne dzieło naukowe, podejmujące w sposób niekonwencjonalny ważny problem badawczy, którego wyświetlenie może przynieść znaczne pogłębienie rozumienia mechanizmów kształtowania się i ewolucji polskiego dyskursu tożsamościowego w okresie międzywojennym. Z perspektywy metodologicznej za ciekawą i twórczą należy uznać propozycję analizy społecznego funkcjonowania przekazów formułowanych w polu sztuki, a odbieranych i interpretowanych na różnych poziomach uczestników dyskusji publicznej (specjalistów w zakresie sztuki, elity kulturotwórczej, szerszej publiczności uczestniczącej w kulturze masowej).
Z recenzji prof. dr. hab. Włodzimierza Mędrzeckiego

Agnieszka Chmielewska – pracuje w Centrum Europejskim Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie zajmuje się społeczną historią kultury polskiej XX wieku, w tym szczególnie polskimi koncepcjami narodu i kultury narodowej oraz ich wpływem na postawy Polaków wobec Europy i Zachodu. Studiowała historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim i w Central European University w Pradze oraz socjologię w Szkole Nauk Społecznych przy Instytucie Filozofii i Socjologii PAN. Autorka książki W służbie państwa, społeczeństwa i narodu. „Państwowotwórczy” artyści plastycy w II Rzeczypospolitej (IFiS PAN, 2006), a także wielu artykułów naukowych, opublikowanych m.in. w czasopismach: „Ikonotheka”, „Kultura Współczesna”, „Studia Europejskie” i „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”.