Światło. Przyczynek do badań interdyscyplinarnych

Autorzy publikacji omawiają problem „światła” z różnych perspektyw dziedzinowych i dyscyplinowych: fizyki, okulistyki, lingwistyki, literaturoznawstwa, sztuk plastycznych, muzykologii, metafizyki, ikonografii, antropologii religii i biblistyki. Stanowi to próbę diagnozy światła jako zjawiska naturalnego i nadnaturalnego, które pomimo zaawansowanych metod naukowych wciąż wymyka się ludzkiemu poznaniu. Autorzy poszczególnych rozdziałów tej publikacji starają się przybliżyć czytelnikowi to zjawisko, opierając się na wynikach najnowszych badań swojej dziedziny lub dyscypliny. Wnioski, do jakich dochodzą, mogą zaskakiwać.

Światło to życie. Światło porusza. Światło jest inteligibilne. O świetle można z pewnością mówić wiele i długo, jedno wszakże pozostaje niezmienne: światło – będąc wprawdzie racjonalne, a więc poznawalne – wciąż stanowi dla nas tajemnicę. To właśnie tajemnica stała się impulsem do podjęcia pracy nad niniejszą monografią. […] Autorzy i autorki poszczególnych rozdziałów tej monografii reprezentują różne dyscypliny nauki. Każda z tych dyscyplin „postrzega” światło inaczej. Inaczej postrzega światło okulista, inaczej postrzega je biblista. Każdy posługuje się innymi terminami, metodami i dochodzi do różnych wniosków. Czy jednak wniosków tych, choć przecież formalnie różnych, nie warunkuje i nie determinuje jedno źródło? Czy wnioski te, choćby najbardziej trafne, zdołają w pełni wyjaśnić to źródło – tajemnicę zjawiska przyrodzonego i nadprzyrodzonego, zjawiska, bez którego ludzie nie mogliby po prostu żyć?
Ze Wstępu

******

Light. A Contribution to Interdisciplinary Research

The publication presents a comprehensive and multifaceted picture of light in language, medicine, physics, philosophy, culture and art. By drawing synthesis and organizing knowledge, the book outlines the possibilities for modern discourse on light and opens new fields of exploration. The texts presented in the volume are an absorbing journey through seemingly incongruous disciplines, times and cultures.

Keywords: light, metaphysics of light, perception of light, fine arts, celestial bodies, night, sfumato, chiaroscuro, video mapping, icon, Neoplatonism, pre-light, emanation, manipulation, German literature, relativism of symbols, claritas, Thomism, aesthetics, figurative sculpture, sight defects, eye diseases.

Zobacz inne publikacje w serii: Forum Semantyczne »

Tytułowe światło objawia się czytelnikowi jako inspirująca metafora, splatająca to, co różne, obce i nie(po)znane. Światło odczytywane jest w monografii – zgodnie z tysiącletnią tradycją – binarnie, stając się symbolem życia i nadprzyrodzonych sił, a tym samym plasując się w opozycji do ciemności, zła i zagrożenia. Koncentracja na takim punkcie ciężkości sprawia, że niezagospodarowane pozostają rozpowszechniające się od modernizmu destrukcyjne wizje światła, zachodzącego nad chylącą się od fin de siecle cywilizacją. Traktuję to jako zapowiedź kolejnego, równie inspirującego tomu. A zatem: Ad lucem!
Prof. UŚ dr hab. Renata Dampc-Jarosz

Przedstawiona mi do recenzji publikacja […] jest w pełni interdyscyplinarną próbą ujęcia problematyki związanej ze światłem. Tytuł jest więc adekwatny do zawartości przygotowywanego wydawnictwa. Interdyscyplinarność w praktyce jest trudna do zrealizowania, choć jest to termin modny we współczesnych badaniach na poziomie deklaratywnym. Za pełnię interdyscyplinarności, którą doceniam, uznać należy ujęcie w jednym tomie nie tylko perspektywy różnych dyscyplin w obrębie humanistyki, ale także różnych dziedzin (m.in. fizyka, medycyna, nauki o sztuce, językoznawstwo, literaturoznawstwo). Mówimy tu więc nie tylko o różnych metodologiach i strategiach badawczych, ale także o innym przedmiocie badań lub przynajmniej jego sposobie oglądu z różnych perspektyw (np. światło w perspektywie fizyki i humanistyki).
Prof. KUL dr hab. Tomasz Rokosz

Zbigniew Feliszewski, https://orcid.org/0000-0002-7729-1155
Blask–odcień–blichtr: Schein. Antytetyczne znaczenia symbolu światła w literaturze niemieckiej
https://doi.org/10.31338/uw.9788323559603.pp.75-94

Paulina Tendera, https://orcid.org/0000-0002-4709-3086
Claritas creatio est. Tomistyczna filozofia światła w rzeźbach Grzegorza Gwiazdy
https://doi.org/10.31338/uw.9788323559603.pp.203-231

Grzegorz Pawłowski, https://orcid.org/0000-0002-2465-2906
Co laik może w ogóle wiedzieć o świetle? Próba diagnozy językowej konceptualizacji zjawiska światła na przykładzie wyjątków hebrajskich, greckich i polskich
https://doi.org/10.31338/uw.9788323559603.pp.13-34

Maria Dylewska, https://orcid.org/
Ikona odblaskiem neoplatońskiej metafizyki światła
https://doi.org/10.31338/uw.9788323559603.pp.235-244

Piotr Michalik, https://orcid.org/0000-0002-0427-7563
Jaśniejący obłok, turkusowy wąż, kometa. Świetliste widmo w wierzeniach i narracjach Nahua z centralnego Meksyku
https://doi.org/10.31338/uw.9788323559603.pp.97-112

Grzegorz Pawłowski, https://orcid.org/0000-0001-5019-1317
Natura światła i jej implikacje dla rozwoju fizyki
https://doi.org/10.31338/uw.9788323559603.pp.37-48

Małgorzata Guławska-Gawkowska, https://orcid.org/0000-0002-4177-004X
Symbolika, metaforyka i frazeologia światła w języku polskim
https://doi.org/10.31338/uw.9788323559603.pp.51-72

Katarzyna Naliwajek-Mazurek, https://orcid.org/0000-0003-2450-9357
Światło a muzyka
https://doi.org/10.31338/uw.9788323559603.pp.165-199

Joanna Nowińska, https://orcid.org/0000-0002-6386-1268
Światło jako obraz odzwierciedlający specyfikę teleologiczną myślenia o świecie i człowieku w Biblii Hebrajskiej
https://doi.org/10.31338/uw.9788323559603.pp.247-270

Wojciech Kołodziejczyk, https://orcid.org/0000-0002-4240-1684
Wpływ percepcji wzrokowej światła na postrzeganie otaczającego świata
https://doi.org/10.31338/uw.9788323559603.pp.115-131

Boris Schwencke, https://orcid.org/0000-0002-1245-1875
Wybrane aspekty światła w sztuce
https://doi.org/10.31338/uw.9788323559603.pp.135-161