Piśmienność młodzieży w epoce nowej oralności

Autorka koncentruje się na problemach związanych z nabywaniem i doskonaleniem umiejętności tworzenia tekstu pisanego przez młodzież. Uwzględnia szeroki kontekst kulturowy, społeczny, poznawczy i edukacyjny tego procesu.

Pismo traktowane jest jako dostępne i użyteczne narzędzie rozwoju ludzkiego potencjału, które wspiera umiejętności: kategoryzacji, analizy, wnioskowania, abstrahowania oraz budowania generalizacji. Piśmienność stanowi klucz do uczestnictwa w kulturze, umożliwia korzystanie z dorobku określonej społeczności oraz ułatwia przejście od języka obrazu do języka abstrakcji i związanego z nim symbolicznego ujęcia rzeczywistości. Nabycie tej sprawności ma więc swoje konsekwencje poznawcze, społeczne i kulturowe. W wyniku obecnych przemian kultury pisma młodzież coraz częściej styka się z praktykami językowo-kulturowymi charakterystycznymi dla nowej oralności. Szybkość, skrótowość i potoczność współczesnej komunikacji językowej powodują, że w wielu obszarach staranność oraz precyzja pisanej odmiany języka postrzegane są jako nieefektywne. Podstawową przestrzenią doskonalenia tych sprawności jest edukacja szkolna, a jednym z jej obowiązków – wprowadzenie ucznia w świat pisma.

Przygotowanie do obligatoryjnych egzaminów zewnętrznych odbywających się na zakończenie obowiązkowego etapu edukacji stanowi ważny element praktyki szkolnej. W jakim zakresie egzaminy umożliwiają diagnozę piśmienności młodzieży? Jak w świetle ich wyników przedstawiają się umiejętności piśmienne uczniów? Autorka udziela odpowiedzi na te pytania na podstawie analizy dokumentacji egzaminów gimnazjalnych oraz egzaminów ósmoklasisty. Badania ujawniły duże kłopoty młodzieży w konstruowaniu dłuższych wypowiedzi pisemnych, co może utrudnić pełne uczestnictwo w kulturze opartej na piśmie.

******

Youth Literacy in the New Orality Age

The author describes the problems connected with acquiring and improving texts written by young people. She addresses a broad cultural, social, cognitive and educational context of this process. The author answers the questions if and how young people cope with constructing the text, analysing the documents concerning exams written at the end of primary and lower secondary school.

Keywords: writing, orality, literacy, youth, exams written at the end of primary and lower secondary school.

[…] praca podejmuje bardzo ważny problem pedagogiczny, jego rolę trudno przecenić (wiem, że często używa się takiego sformułowania, ale problem piśmienności młodzieży w epoce nowej oralności nie doczekał się jeszcze na gruncie pedagogiki tak rozbudowanego opracowania, a tym bardziej nie był przedmiotem badań). Problem dotychczas podejmowany był w językoznawstwie, w pedagogice w zakresie dydaktyki i metodyki – czyli w sposób bardzo zawężony. Praca Dr A. Dąbrowskiej daje możliwość przekroczenia tego zawężenia.
Z recenzji prof. dr. hab. Romana Lepperta

A. Dąbrowska wychodzi […] poza rozpoznanie, rejestrację i omówienie cech piśmienności współczesnej młodzieży i tym samym poszerza pole badań o nowy obszar. Omawia nie tylko zakłócenia piśmienności i odstępstwa od normy językowej w pracach uczniów, ale także poszukuje ich przyczyn.
Z recenzji dr hab. Jolanty Fiszbak, prof. UŁ

Dr Anna Dąbrowska – pedagog, polonistka, adiunkt na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Warszawskiego. W pracy naukowej łączy zainteresowania pedagogiczne z językowymi. Koncentruje się na piśmienności, kulturowych i edukacyjnych uwarunkowaniach nabywania i doskonalenia umiejętności pisania przez dzieci i młodzież, tematyce slangu młodzieżowego, kompetencji komunikacyjnej oraz językowego obrazu świata. Publikowała prace z zakresu języka, komunikacji i ich znaczenia w życiu dzieci i młodzieży.