Przeostrzenia. Kino wobec transformacji ustrojowych 1945 i 1989

W książce zestawiono dwa momenty przełomu ustrojowego, co pozwoliło na rozpatrzenie polskiej historii XX wieku w perspektywie nie tylko gwałtownych przekształceń, lecz także długiego trwania społecznych, politycznych i kulturowych narracji, które znalazły swoje odzwierciedlenie zarówno w wybranych polskich produkcjach filmowych, jak i organizacji przemysłu filmowego czy oczekiwaniach widowni wobec kina polskiego. Autorzy zastanawiają się nad tym, z jakimi narracjami zmierzyć się musieli polscy twórcy filmowi, jakie ich elementy przedostały się do tych polskich filmów, które dowodzą dziś polityczno-społecznych wstrząsów i ciągłości, składających się na skomplikowaną genealogię III Rzeczpospolitej. Teksty autorek i autorów podejmujących to zagadnienie w kinie niemieckim, rosyjskim i czechosłowackim pozwalają zobaczyć oba przełomy w polskim kinie w kontekście transnarodowym.

******

Rack Focuses. The Cinema in the Face of Political Transformations of 1945 and 1989

The book summarizes two moments of political breakthrough, which allows to look at Polish history in the 20th century not only from the perspective of violent transformations, but also long-lasting social, political and cultural narratives, reflected in Polish film productions, the organization of the film industry and the expectations the film audiences held of Polish cinema. The authors reflect on the narratives Polish filmmakers had to face, what elements of these narratives are present in Polish films which today prove both socio-political shocks and continuity and which form the complicated genealogy of the Third Polish Republic. The texts addressing this issue in German, Russian and Czechoslovakian cinema allow for seeing both transformations in Polish cinema in the transnational context.

Keywords: cinema, political transformations, the 20th century, Polish cinema, film studies.

Książka […] dopełnia naszą wiedzę o kinematografii – przede wszystkim polskiej, choć nie tylko – czasu transformacji, ale też zarazem o nim samym. Może być przydatna dla czytelników zainteresowanych historią kina polskiego i krajów sąsiednich, jak również historią polityczną, społeczną, kulturową i ekonomiczną, które dzięki specyfice tego ujęcia ujawniają swoje mniej oczywiste oblicza. Po „Przeostrzenia…” sięgną zarówno filmoznawcy, jak i kulturoznawcy, socjolodzy i historycy. Z pewnością znajdą dla niej miejsce także w sylabusach prowadzonych przez siebie przedmiotów.
Z recenzji prof. Piotra Zwierzchowskiego, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

Marta Brzezińska-Pająk, https://orcid.org/0000-0003-2056-1078
Autem z papieru w nowe czasy. Symbolika trabanta w kontekście przełomu 1989 roku w filmie niemieckim (na wybranych przykładach)
https://doi.org/10.31338/uw.9788323561422.pp.213-230

Piotr Śmiałowski, https://orcid.org/0000-0002-6144-8699
Budowanie nowej władzy w scenariuszach i prozie Aleksandra Ścibora-Rylskiego
https://doi.org/10.31338/uw.9788323561422.pp.13-40

Jerzy Stachowicz, https://orcid.org/0000-0001-9179-128X
Cyfrowa maszyna zmian i Pan Kleks. Obrazy komputerów na polskim ekranie w dobie transformacji
https://doi.org/10.31338/uw.9788323561422.pp.101-120

Michał Piepiórka, https://orcid.org/0000-0003-2523-7656
Dorosłe dzieci mają żal. Obrazy lat 90. w polskim kinie najnowszym (2014–2021)
https://doi.org/10.31338/uw.9788323561422.pp.231-258

Paulina Gorlewska, https://orcid.org/0000-0003-3892-2644
Kolegą moim bądź. Od „czarnuchy” do melodramatu, czyli ekscesy transformacji we wczesnych filmach Władysława Pasikowskiego
https://doi.org/10.31338/uw.9788323561422.pp.179-198

Piotr Pławuszewski, https://orcid.org/0000-0002-1091-7010
Król i śmieci. O filmie dokumentalnym Autoportret (1993) Marcela Łozińskiego
https://doi.org/10.31338/uw.9788323561422.pp.161-178

Emil Sowiński, https://orcid.org/0000-0002-9453-7989
Młodzi i film? Instytucjonalne uwarunkowania debiutów okresu transformacji
https://doi.org/10.31338/uw.9788323561422.pp.135-160

Tomáš Hučko, https://orcid.org/0000-0001-6072-5925
Nacjonalizacja kinematografii czechosłowackiej w poglądach i działaniach filmowców Otakara Vávry i Elmara Klosa
https://doi.org/10.31338/uw.9788323561422.pp.65-100

Jędrzej Kościński, https://orcid.org/0000-0003-3147-3751
Przełom łagodny. Twórczość Stanisława Urbanowicza
https://doi.org/10.31338/uw.9788323561422.pp.41-64

Denis Viren, https://orcid.org/0000-0002-3680-6028
Spojrzenie na komunistyczną przeszłość w rosyjskim kinie lat 90.
https://doi.org/10.31338/uw.9788323561422.pp.199-212

Grzegorz Fortuna, https://orcid.org/
Zmiana nośnika. Sytuacja polskich kin i dystrybucji filmowej w okresie transformacji
https://doi.org/10.31338/uw.9788323561422.pp.121-134