Dziecko, rodzina i płeć w amerykańskich inicjatywach humanitarnych i filantropijnych w II Rzeczypospolitej

Autorka koncentruje się na czterech inicjatywach humanitarnych i filantropijnych w międzywojennej Rzeczypospolitej, podjętych przez amerykańskich aktywistów społecznych z takich organizacji jak Misja Hoovera, Joint, Fundacja Rockefellera oraz YMCA. Dążyli oni do odbudowy oraz zmodernizowania i „ucywilizowania” społeczeństwa II RP, wprowadzając programy skierowane do dzieci, rodzin, kobiet (przede wszystkim matek) oraz młodzieży męskiej. Podejmowali m.in. próby polepszenia kondycji fizycznej dzieci, znalezienia „finansowych rodziców zastępczych” dla żydowskich sierot, unowocześnienia praktyk macierzyńskich kobiet oraz ukształtowania młodych mężczyzn na dobrych obywateli.

W książce pokazano, w jaki sposób amerykańskie wzorce, standardy i normy życia rodzinnego i społecznego były przenoszone do rzekomo „zapóźnionej cywilizacyjnie” Polski. Przedstawiono także reakcję mieszkańców II RP na próby wprowadzenia „naukowego macierzyństwa” czy „muskularnego chrześcijaństwa”. Zbadano, jak członkowie lokalnych społeczności zapatrywali się na nowoczesne koncepcje dotyczące roli i miejsca dziecka w rodzinie. Jako główne kategorie analizy przyjmuje płeć kulturową i klasę społeczną, kładąc duży nacisk również na różnice religijne i narodowościowe.

Prezentowane wyniki wieloletnich badań archiwalnych umożliwiają przedstawienie nieznanych do tej pory aspektów relacji polsko-amerykańskich w okresie międzywojennym. Ukazują również mało zbadane przejawy życia społecznego II RP, m.in. w okresie tuż po I wojnie światowej.

******

Children, Family and Gender Roles in American Humanitarian and Philanthropic Initiatives in Interwar Poland

The author concentrates on four humanitarian and philanthropic initiatives that were undertaken in the Second Polish Republic by American social activists from such organizations as the American Relief Administration, Joint, the Rockefeller Foundation, or the YMCA. The book presents how American social norms and family values were transferred to allegedly backward Poland. The author uses gender and social class as main categories of analysis and highlights religious and ethnic dimensions of the analyzed initiatives.

Keywords: United States, Second Polish Republic, children, family, gender roles, humanitarianism, philanthropy.

Sylwia Kuźma-Markowska (ur. 1979) – historyczka i amerykanistyka, pracuje w Ośrodku Studiów Amerykańskich Uniwersytetu Warszawskiego. Autorka monografii Zdrowe matki, chciane dzieci. Ruch kontroli urodzeń w stanie Illinois (1923–1941), Neriton 2009. Publikowała także w czasopismach: „Przegląd Historyczny”, „Dzieje Najnowsze”, „Medycyna Nowożytna”, „East Central Europe”, „Polska 1944/45–1989”, „Dialogue and Universalism”, „Polish Journal for American Studies”. Zajmuje się historią społeczną i kulturową Stanów Zjednoczonych i Polski w XX wieku, zwłaszcza historią kobiet i płci oraz dziejami ruchów społecznych.