Kwartalnik Pedagogiczny 2022/2 (264)

Na tom składa się siedem artykułów naukowych podejmujących ważne i jednocześnie rzadko poruszane problemy współczesnej edukacji i pedagogiki. Wśród autorów znajdują się zarówno młodzi naukowcy z Polski i z zagranicy, jak i uznani badacze rzeczywistości edukacyjnej.

Alsu Shakmaeva w artykule przeglądowym systematyzuje wiedzę z zakresu badań nad lękiem uczniów przed matematyką jako przedmiotem nauczania w szkole. Szczególną uwagę poświęca rodzinie, szkole, grupie rówieśniczej jako czynnikom odgrywającym istotną rolę w powstawaniu tego lęku. Omawia także narzędzia stosowane do pomiaru jego poziomu w różnych grupach wiekowych i analizuje wyjaśnienia relacji między lękiem a osiągnięciami matematycznymi uczniów z uwzględnieniem badań nad emocjami i pracą mózgu dziecka.

Badania Małgorzaty Kamińskiej pokazują, że nauczyciele i dyrektorzy szkół w zdecydowany sposób doceniają wartość pracy zespołowej. Niemniej jednak, badani mają krytyczny stosunek do realizacji leżących u podstaw pracy zespołowej założeń w praktyce szkolnej. Wskazują oni na symptomy świadczące o izolacyjnym charakterze pracy nauczyciela i o dominacji sposobów myślenia i działania, charakterystycznych dla kultury indywidualizmu i rywalizacji. Wyniki badań kierują naszą uwagę w stronę propozycji poprawy jakości pracy zespołowej.

Yedil Nurymbetov opisuje najnowsze reformy oświatowe w Kazachstanie i ich wpływ na edukację nauczycieli oraz postrzeganie zawodu nauczyciela. Autor stawia tezę, że jednym z głównych wskaźników atrakcyjności tego zawodu jest wybieranie go przez najzdolniejszych uczniów szkół średnich. Przedstawione wyniki badań dowodzą, że wdrożone reformy oświatowe mające na celu podniesienie prestiżu zawodu nauczyciela przynoszą pozytywny efekt.

Urszula Dobrosielska w artykule inspirowanym myślą Jana Błońskiego przedstawia pedagogiczne możliwości tekstu wydobyte z krytyki literackiej i filozofii hermeneutycznej. Autorka poszukuje w pracach Błońskiego podejścia interpretacyjnego dla znaczenia literatury w wychowaniu, łącząc je z refleksją nad pojęciami wrażliwości oraz tradycji.

Tekst Marka Jurczyszyna jest rekonstrukcją założeń leżących u podstaw propozycji Locke’a w zakresie wychowania moralnego. Autor wskazuje na priorytetowe zadania wychowania, a zwłaszcza na rozwijanie u wychowanków cnót moralnych.

Karolina Czerwiec prezentuje badania poświęcone analizie doświadczeń rodziców dzieci interpłciowych w zakresie kształtowania tożsamości płciowej dzieci w kontekście uwarunkowań społecznych i edukacyjnych. Na potrzeby badań autorka wykorzystała paradygmat interpretacyjny i metodę studium przypadku. Badania pokazują, że rodzic interpłciowego dziecka potrzebuje wsparcia lekarzy, psychologów, rodziny, jak również bezpiecznej przestrzeni społecznej.

Ewelina Franczyk-Sikorskiej w swoim artykule przygląda się podstawowym założeniom terapii z udziałem zwierząt, wytycznym dotyczącym jej stosowania oraz celom, jakie można osiągnąć przy jej pomocy. Wskazuje, że regulacje prawne w Polsce dotyczące standardów pracy i wymogów, jakie należy spełnić, aby móc stosować tę terapię, nie uwzględniają w sposób zadawalający wytycznych określonych przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Organizacji Zajmujących się Interakcjami Ludzi i Zwierząt (IAHAIO).

Prof. dr hab. Joanna Madalińska-Michalak – pedagog, kierownik Katedry Dydaktyki i Pedeutologii na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Warszawskiego, profesor honorowy Uniwersytetu w Aarhus. Przewodnicząca Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego (PTP 2014-2020), wiceprzewodnicząca World Education Reasearch Association (WERA), członkini Rady Naukowo-Zarządczej European Educational Research Association (EERA), przewodnicząca Sieci Naukowej Teacher Education Policy in Europe Network (TEPE Network 2016-2020). Redaktor serii naukowej "Key Issues in Teacher Education: Research, Policy and Practice" (Brill), redaktor naczelna „Kwartalnika Pedagogicznego” (WUW).
Od ponad 25 lat naukowo zajmuje się takimi subdyscyplinami pedagogiki jak: pedeutologią, pedagogiką porównawczą, pedagogiką szkoły oraz zarządzaniem i przywództwem edukacyjnym. Promotor rozpraw doktorskich z zakresu edukacji, kompetencji, rozwoju i pracy nauczyciela oraz przywództwa edukacyjnego i kultury szkoły. Uczestniczy w kształceniu i doskonaleniu nauczycieli oraz w doskonaleniu dyrektorów szkół z zakresu przywództwa edukacyjnego.
Autorka ponad 180 publikacji naukowych. Najważniejsze publikacje książkowe: Pedeutologia. Prawno-etyczne podstawy zawodu nauczyciela (WUW 2021), Pedagogika i edukacja wobec kryzysu zaufania, wspólnotowości i autonomii (WUW 2020), Teacher Leadership (2018), O nową jakość edukacji nauczycieli (WUW 2017), Etyka w systemie edukacji w Polsce (współaut. A.J. Jeżowski, S. Więsław, 2017), Dyrektor szkoły liderem – inspiracje i perspektywy (2015), Przywództwo edukacyjne – współczesne wyzwania (współred. nauk. S.M. Kwiatkowski, 2014), Skuteczne przywództwo na obszarach zaniedbanych społecznie. Studium porównawcze (2012), Etyka i profesjonalizm w zawodzie nauczyciela (2010), Uwarunkowania sukcesów zawodowych nauczycieli. Studium przypadków (2007) oraz Poczucie odpowiedzialności zawodowej nauczycieli. Studium teoretyczno-empiryczne (2003).

*********

Education Research Quarterly 2022/2

The volume comprises seven papers tackling important but seldom raised problems of present-day education and education research. Their authors are young scholars from Poland and abroad as well as eminent researchers of educational reality.

In her survey article, Alsu Shukmaeva sets out to systematise the state of research on students’ fear of mathematics as a subject taught in schools. She focuses particularly on the family, school and peer group as factors playing a crucial role in the development of the fear. She also discusses the tools used to measure its level in different age groups and analyses the explanations given for the relationship between the fear and students’ mathematical accomplishments, taking into account studies on emotions and child brain activity.

Małgorzata Kamińska’s research shows that teachers and school principals are decisive proponents of team work. However, her interviewees are sceptical about the ways in which the values behind team work are applied in school practice. They point out symptoms testifying to the isolationist character of a teacher’s work and to a domination of ways of thinking and acting that are characteristic of an individualist and competitive culture. The research results draw our attention to propositions aimed at improving the quality of team work.

Yedil Nurymbetov described newest educational reforms in Kazakhstan and their impact on teacher training and the perception of teachers as a profession. The author puts forward a thesis that one of the main factors contributing to the profession’s attractiveness is that it is chosen by some of the most gifted high school students. The presented research results prove that the reforms, implemented with a view to boost the prestige of teachers, have given positive effects.

Urszula Dobrosielska, in an article inspired by Jan Błoński’s thought, presents the educational possibilities of texts afforded by literary criticism and hermeneutics. The author scrutinises Błoński’s work for an interpretive approach to the educational importance of literature, while reflecting on the notions of sensibility and tradition.

Marek Jurczyszyn’s text is a reconstruction of the premises behind Locke’s proposition regarding moral education. The author points to the priorities of education, including especially fostering the development of moral virtues.

Karolina Czerwiec presents an analysis of the experience of parents of intersex children in terms of the formation of their children’s gender identity within the context of societal and educational conditioning. Czerwiec’s research used the interpretive paradigm and methodology of the case study. Her findings demonstrate that a parent of an intersex child needs support from doctors, psychologists and family members as well as a safe social space.

Ewelina Franczyk-Sikorska examines the basic premises of animal-assisted therapy, the directives on its use, and the goals that may be reached with its help. She shows that the way Polish law regulates the working conditions and requirements one has to meet to use it does not satisfactorily comply with the guidelines of the International Association of Human-Animal Interaction Organizations (IAHAIO).