Krybar. Uniwersytet w cieniu powstańczych walk

Albumowa publikacja stanowi rodzaj hołdu dla żołnierzy ze Zgrupowania "Krybar", którzy w czasie powstania warszawskiego brali udział w bojach na Powiślu oraz walczyli o Uniwersytet Warszawski.

Opanowanie terenu UW było ważnym celem dla oddziałów powstańczych, ponieważ stacjonujący tam Niemcy uczynili z otoczonego zasiekami kampusu uczelni rodzaj twierdzy trzymającej w szachu położoną niżej dzielnicę. Jednak mimo podejmowanych wysiłków powstańcom ostatecznie nie udało się wyprzeć Niemców z UW. O życiu na powstańczym Powiślu "w cieniu uniwersyteckiej twierdzy", jak również o swoich wojennych losach opowiadają sami żołnierze "Krybara" – książka zawiera blisko 100 obszernych cytatów z ich wspomnień.

Unikatowe zdjęcia zostały wykonane przez jednego z ”krybarowców” – nieżyjącego już kpr. pchor. Stanisława Kopfa ps. „Malarz”. Wśród fotografii ilustrujących publikację znajdują się również zdjęcia lotnicze Warszawy wykonane przez Luftwaffe w 1944 roku, ukazujące kolejne etapy zniszczenia miasta.

Jeśli spacerujący Krakowskim Przedmieściem turysta przekroczy bramę Uniwersytetu Warszawskiego, zauważy po lewej stronie tablicę przypominającą o mrocznych czasach okupacji. Tablica ta upamiętnia żołnierzy AK z grupy „Krybar”, którzy podczas powstania warszawskiego walczyli na Powiślu. Uniwersytet Warszawski od początku swego istnienia był związany z tą dzielnicą. Sporą jej część można objąć wzrokiem, stojąc na uniwersyteckiej skarpie za Pałacem Kazimierzowskim. Jednak podczas okupacji otoczony zasiekami kampus uczelni zamienił się we wrogą twierdzę trzymającą w szachu położone niżej Powiśle, a punkt widokowy za Pałacem Kazimierzowskim służył niemieckim snajperom. Opanowanie terenu UW stało więc ważnym celem dla powstańczych oddziałów. Jednak mimo podejmowanych wysiłków nie udało się przepędzić Niemców z warszawskiej Alma Mater.

Rok temu podczas inauguracji roku akademickiego na rozegrała się znamienna scena. Kiedy rektor witał osobistości ze świata nauki, polityki, kultury i sztuki, wszystkich serdecznie oklaskiwano, gdy jednak przywitał kombatantów z „Krybara” zebrani wstali z miejsc i bili brawo na stojąco. Starsze panie z biało-czerwonymi opaskami i starsi panowie ze sztandarem „Krybara” nie kryli wzruszenia. Ta scena mocno utkwiła mi w pamięci i stała się jednym z impulsów do napisania książki o życiu na powstańczym Powiślu „w cieniu uniwersyteckiej twierdzy”. Powstała książka o wojennych losach żołnierzy „Krybara” opowiedziana w dużej mierze przez nich samych.

*********

Krybar. University in the Shadow of Insurgent Fighting

The album publication is a tribute to the soldiers from “Krybar” group, who fought in Powiśle during the Warsaw Uprising, trying to recapture the Warsaw University campus. Despite numerous efforts, the insurgents were not able to repel the Germans from the university. The former soldiers of “Krybar” describe their life during the uprising “in the shadow of the university fortress” and talk about their war fates. The book includes nearly one hundred quotations from their memoirs and unique photographs taken by one of “Krybar” soldiers, captain Stanisław Kopf "Malarz". The book received the Klio prize in Varsaviana category.

Keywords: Warsaw Uprising, "Krybar" Battle Group, Warsaw University fighting, insurgents in Powiśle, insurgents, memoirs, uprising photographs.

Książka otrzymała Nagrodę KLIO II stopnia w kategorii Varsaviana!

Zobacz inne książki Roberta Gawkowskiego »

Robert Gawkowski (ur. 1962) – doktor historii, absolwent Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1990-2001 prezes Akademickiego Związku Sportowego UW. Obecnie pracuje w Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego. Wykładowca historii kultury fizycznej w Wyższej Szkole Pedagogiki Resocjalizacyjnej i Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Opublikował kilka książek oraz kilkadziesiąt prac badawczych z zakresu kultury fizycznej.