Etnografie biomedycyny

Zawarte w antologii teksty traktują o tym, jak rozwój medycyny wpływa na życie człowieka, i jaki wpływ na medycynę ma kultura. Teksty są poświęcone takim kwestiom, jak: konsekwencje rozwoju medycyny i genetyki, medykalizacja i sposoby radzenia sobie z nią w codziennym życiu, negocjowanie znaczeń związanych z nowoczesnymi technologiami medycznymi przez ludzi chorych i zdrowych, nadzieje i lęki, wizje przyszłości i opowieści o przeszłości, zdrowie reprodukcyjne kobiet, in vitro i dawstwo gamet, badania prenatalne, niepełnosprawność dziecięca oraz doświadczenie choroby nowotworowej.

Autorzy analizują wpływ rozwoju genetyki na kształtowanie się tożsamości zbiorowych i indywidualnych, na definiowania ja i miejsca w relacjach społecznych, a także zastanawiają się, czy gen to tylko jednostka dziedziczenia, a reprodukcja to sprawa prywatna.

Książka zainteresuje nie tylko etnografów, antropologów czy socjologów medycyny, ale także bioetyków i lekarzy, dla których człowiek jest czymś więcej niż tylko maszyną czekającą na naprawę, a ciało ludzkie jest realną sferą doświadczenia ludzkiego, podstawowym wymiarem człowieczeństwa.

*********

The Ethnographies of Biomedicine

The first anthropological publication discussing how development of medicine influences human life and how medicine is influenced by culture. An anthology of texts devoted to such problems as: the consequences of development of medicine and genetics, women’s reproductive health, in vitro, gamete donation, prenatal testing, child disability, the cancer experience and others. It is an analysis of the influence the development of genetics has on forming individual and collective identities as well as on defining “self” and the place of the individual in social relations. It expresses the view that a human being is more than a machine waiting to be repaired and the human body is a real sphere of human experience and the basic human dimension.

Keywords: ethnography of biomedicine, genetical identity, new reproductive technologies, genetics and collective identity.

Redaktorzy tomu podjęli się eksploracji obszaru o dużej dynamice, wrażliwego na działanie różnych czynników – naukowych, politycznych, społecznych, kulturowych. Ich praca to mapowanie terenu słabo rozpoznanego w polskiej antropologii. Wprawdzie kwestie zdrowia i choroby, metod leczenia i przekonań dotyczących praktyk medycznych często rozważano w klasycznej etnografii, ale czyniono to głównie w odniesieniu do kultur tradycyjnych. Współczesne niezwykle dynamiczne przemiany w sferze kulturowego definiowania ciała, jego statusu ontologicznego, możliwości, praw i powinności sprawiają, że nauki humanistyczne stają wobec nowych wyzwań. Etnografia dysponuje metodą, pozwalającą szukać ścieżek badawczych w gąszczu nowych problemów: proponuje powrót w teren. […]

Ogromną zaletą tej pracy jest jej empiryczne ukierunkowanie – wskazuje na to już sam jej tytuł, określający treść jako etnografie, czyli skrupulatne badanie pewnych obszarów rzeczywistości kulturowej, pozyskiwanie materiału terenowego i jego dokładne analizowanie. Nie jest to jednak jedyna jej zaleta – zebrane w tomie teksty współtworzą płaszczyznę, na której w nowy sposób można rozważać kwestie takie jak moralna odpowiedzialność czy sprawczość. Jest to także praca wskazująca na społeczne i kulturowe reperkusje rozwoju medycyny i związanych z tym technologii, zwiększenie dostępności metod diagnozowania i leczenia. Chodzi tutaj nie tylko o to, co sytuuje się w kręgu wąsko rozumianych praktyk medycznych, ale i o rozbudowane strategie negocjowania tożsamości, redefiniowania więzi społecznych, rozgrywania interesów politycznych.
Z recenzji prof. Anny Wieczorkiewicz

Recenzja autorstwa Anny Młynarczyk opublikowana w piśmie LUD, t. 99, s. 379-382, 2015 »

Dr hab., prof. ucz. Magdalena Radkowska-Walkowicz – profesor w Zakładzie Antropologii Medycyny i Cielesności w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego, absolwentka Szkoły Nauk Społecznych przy IFiS PAN, członkini Interdyscyplinarnego Zespołu Badań nad Dzieciństwem UW i Komitetu Bioetyki PAN. Interesuje się kulturowymi wymiarami cielesności, medycyny, technologii reprodukcyjnych, genetyki oraz dzieciństwa i macierzyństwa. Współzałożycielka Interdyscyplinarnego Zespołu Badań nad Dzieciństwem UW. Autorka wielu publikacji z zakresu antropologii medycyny, reprodukcji i dzieciństwa w czasopismach naukowych oraz książek: Doświadczenie in vitro. Niepłodność i nowe technologie reprodukcyjne w perspektywie antropologicznej (2013) oraz Od Golema do Terminatora. Wizerunki sztucznego człowieka w kulturze (2008) i redaktorka antologii: Doświadczanie świata, doświadczanie lektury (2011) oraz Antropolog wobec współczesności (2010). Publikowała m.in. w „European Journal of Women’s Studies”, „Reproductive Health Matters”, „Ethnologia Europaea”, „Dialogu”, „Przeglądzie Filozoficznym”, „Kontekstach”, „Kulturze Współczesnej”, „Kwartalniku Filmowym”, magazynie „(op.cit.,)” i „Kulturze Popularnej”.

Dr Hubert Wierciński – etnolog, antropolog kultury, absolwent Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwerstytetu Warszawskiego, autor licznych prac z zakresu antropologii medycznej. Publikował w czołowych polskich pismach antropologicznych, a także w najważniejszych polskich publikacjach książkowych z zakresu antropologii medycznej. Interesuje się współczesną teorią i badaniami społecznymi nad zdrowiem i chorobą oraz stosowaną antropologią medyczną. Od 2012 roku prowadzi badania w ramach grantu NCN „Rodzina i reprodukcja w kontekście rozwoju genetyki i nowych technologii medycznych. Perspektywa antropologiczna”. Jego obecne zainteresowania skupiają się na problemach związanych z kulturą profesjonalną lekarzy rodzinnych.

Anna Wądołowska,
Biomedycyna a zdrowie reprodukcyjne kobiet z Regionu Indian Purhépecha w Meksyku
https://doi.org/10.31338/uw.9788323515890.pp.27-46

Anna Krawczak,
Czego nie widać. Obszary przemilczeń w polskiej debacie o in vitro na podstawie zagadnienia dawstwa heterologicznego
https://doi.org/10.31338/uw.9788323515890.pp.91-124

Iva Smidova,
Lenka Slepickova,
Medycyna jako reprodukowana bezsilność. Codzienność czeskiej medycyny reprodukcyjnej z punktu widzenia lekarzy i lekarek
https://doi.org/10.31338/uw.9788323515890.pp.47-66

Elżbieta Korolczuk, https://orcid.org/
Niepłodność, tożsamość, obywatelstwo. Analiza społecznej mobilizacji wokół dostępu do in vitro w Polsce
https://doi.org/10.31338/uw.9788323515890.pp.67-90

Dorota Hoffman-Zacharska,
Niezależność jednostki a determinizm genetyczny – decyzje w obliczu możliwości wykonania badań przedobjawowych w chorobie Huntingtona
https://doi.org/10.31338/uw.9788323515890.pp.243-258

Krystyna Dudzińska,
Od piętna do pokrewieństwa lokalnego. Opiekunowie niepełnosprawnych dzieci w środowisku lokalnym Warszawy i okolic
https://doi.org/10.31338/uw.9788323515890.pp.191-212

Magdalena Radkowska-Walkowicz,
Potyczki z technologią. Badania prenatalne w ujęciu antropologicznym
https://doi.org/10.31338/uw.9788323515890.pp.175-190

Hubert Wierciński,
Rodzina i doświadczenie choroby nowotworowej – studium praktyk i narracji
https://doi.org/10.31338/uw.9788323515890.pp.213-242

Marta Król-Szczepkowska,
Romantyczna wizja narodzin w perspektywie rozwoju nowych technologii reprodukcyjnych
https://doi.org/10.31338/uw.9788323515890.pp.149-174

Małgorzata Rajtar,
Serce i krew. Rodziny świadków Jehowy wobec zespołu Downa
https://doi.org/10.31338/uw.9788323515890.pp.259-276

Ewa Maciejewska-Mroczek,
Tyci-tyci dar życia. Dziecko wobec dawstwa gamet
https://doi.org/10.31338/uw.9788323515890.pp.125-148

Magdalena Radkowska-Walkowicz,
Hubert Wierciński,
Wstęp. Biomedycyna, reprodukcja, antropologia
https://doi.org/10.31338/uw.9788323515890.pp.7-26