Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych

Pierwszy polski przekład książki Das kulturelle Gedächtnis. Schrift, Erinnerung und politische Identität in frühen Hochkulturen Jana Assmanna, wybitnego niemieckiego egiptologa. Praca jest systematycznym wykładem na temat pamięci, jako zjawiska kulturowego, które umożliwia konstytuowanie się podstawowych wyznaczników życia społecznego takich, jak: prawo, obyczaj, system wartości.

Autor analizuje to zagadnienie, zarówno w kontekście historycznym, jak też w warstwie teoretycznej. Konstruując przejrzystą siatkę pojęć i twórczo wpisując się w prawie stuletni dyskurs „pamięciowy”, autor zbudował spójny system analityczny. Ważnym jego osiągnięciem jest przedstawienie zróżnicowanego związku przyczynowego między aktywnym wspominaniem, kształtowaniem tożsamości zbiorowej i jej polityczną legitymizacją.

Książka ta służy z powodzeniem na kierunkach uniwersyteckich, takich jak: filologia polska, kulturoznawstwo, historia, antropologia, socjologia, medioznawstwo i psychologia.

*********

Cultural Memory. Writing, Remembering and Political Identity in Ancient Civilisations

The first Polish translation of Das kulturelle Gedächtnis. Schrift, Erinnerung und politische Identität in frühen Hochkulturen is a systematic lecture on memory as a cultural phenomenon, which enables such primary determinants as law, custom, the system of values to be formed. It also demonstrates a differential causal relationship between active reminiscence, forming collective identity and its political legitimising.

Keywords: cultural memory, active reminiscence, collective identity, political identity.

Zobacz inne publikacje w serii: Communicare – historia i kultura »

Jan Assmann (ur. 1938) – studiował egiptologię, archeologię, filologię grecką w Monachium, Heidelbergu, Paryżu i Getyndze. Emerytowany profesor egiptologii na Uniwersytecie w Heidelbergu; wykładał też m.in. w paryskim Collège de France, na uniwersytetach Yale, w Jerozolimie i Chicago. Badał zagadnienia komunikacji literackiej oraz zjawisko „pamięci kulturowej”.

Opublikował wiele prac o historii, religii i kulturze starożytnego Egiptu, m.in.: Zeit und Ewigkeit im Alten Ägypten (1975), Re und Amun. Zur Krise des polytheistischen Weltbilds im Ägypten der 18.-20. Dynastie (1983), Ägypten – Theologie und Frömmigkeit einer frühen Hochkultur (1984), Ma’at: Gerechtigkeit und Unsterblichkeit im alten Ägypten (1990).

Charakterystyczną cechą tych wszystkich badań jest rzeczywista interdyscyplinarność, w której spotykają się historycy, socjologowie, kulturoznawcy, antropologowie, psychologowie, literaturoznawcy. [...]
[Książkę] można czytać na dwa sposoby. Po pierwsze, jako kompleksowe studium z zakresu teorii i historii kultury, po drugie, jako ciekawe przypomnienie, a czasem odkrycie (!) słabo znanej historii kultur starożytnego Egiptu, Mezopotamii, Izraela i Grecji z odwołaniami do Rzymu. Dzieło Assmanna składa się z dwóch oddzielnych, lecz zazębiających się części: erudycyjnej rozprawy teoretycznej o pamięci zanurzonej w kulturze oraz studium przypadków, które podbudowuje teorię analizą pojedynczych przykładów z historii kultur archaicznych. [...]
Teoria pamięci kulturowej i instrumentarium, jakie stwarza, daje się zastosować do badania kultur pamięci w różnych epokach i strukturach społeczno-politycznych.
Ze Wstępu Roberta Traby