Doświadczenia tekstu. Tom 2

Zbiór tekstów poświęconych zagadnieniom istotnym dla konstruowania mapy modernizmów Europy Środkowo-Wschodniej lat 1867–1918, omawiających przekształcenia tożsamościowe, kształtowanie się prądów ideowych w regionie oraz poszukiwania koncepcji narodowości i europejskiej wspólnoty, odnowę duchowości, redefinicje cielesności w przestrzeni kultury czy oddziaływanie freudyzmu. Znakomite teksty analityczne badaczy tego okresu, wzbogacone o cenne indeksy, stanowią bogate źródło wiedzy dla literaturoznawców, kulturoznawców, socjologów, etnologów, a także krytyków literackich i filmowych, zainteresowanych słabo dotąd opisaną tematyką modernizmu tego regionu.

Trzytomowa publikacja jest efektem projektu naukowego realizowanego w ramach Narodowego Programu na rzecz Rozwoju Humanistyki. Autorzy proponują rozpoznanie literatury Europy Środkowo-Wschodniej lat 1867–1918 jako pewnej całości, posługując się kategorią ważną dla badań kulturowych, które przypisują dziś szczególne znaczenie fenomenowi miejsca.

Poddając refleksji literaturę modernizmu Europy Środkowo-Wschodniej, autorzy chcą pokazać, jak pisarze i krytycy reagowali na wyzwania swego czasu i jak kształtowała się dynamika ich poszukiwań. Wiąże się z tym wybór ram czasowych 1867-1918. Obie daty łączą się z wydarzeniami politycznymi najważniejszymi dla nowoczesnej Europy Środkowo-Wschodniej. To czas narodzin nacjonalizmów, ale i czas powstawania utopii przekraczających granice partykularyzmów narodowych.

Zaproponowana w publikacji perspektywa (i służące jej narzędzia) nie mają charakteru teoretycznego – autorów mniej interesuje definiowanie modernizmu jako konstruktu teoretycznego niż obcowanie z żywą materią lokalnych odpowiedzi na doświadczenia i artystyczne impulsy nowoczesności. Ich głównym pragnieniem było doprowadzenie do spotkania lokalnych opowieści z głównym nurtem modernistycznej narracji:o zmianie i zerwaniu, o spotkaniu z chaosem życia, o poszukiwaniu podmiotowości, o walce z dyktatem opresyjnych form kultury i języka, o konstruowaniu tożsamości w wymiarze indywidualnym i zbiorowym.

Teksty doświadczenia. Tom 1

Wspólnota pytań. Antologia. Tom 3



Zobacz wszystkie książki z serii: Problemy literatury i kultury modernizmu w Europie Środkowo-Wschodniej (1867-1918) »

Zbiór studiów jest realizacją […] założeń projektu "Problemy literatury i kultury modernizmu w Europie Środkowo-Wschodniej (1867–1918)" oraz ich ukonkretnieniem, przeprowadzonym pod kątem modernizmu obserwowanego z perspektywy antropologii doświadczania stanów i przeżyć. Terenem doświadczania jest dawna monarchia austro-węgierska: ustrojowo, politycznie, gospodarczo, administracyjnie, kulturalnie, religijnie i językowo osobliwy eksperyment nadający ogólne ramy jednolitego systemu przy (deklarowanych przynajmniej) daleko idących zasadach autonomii regionów i zbiorowości ludzkich.
Z recenzji T. Budrewicza

Projekt badawczy został sformułowany szeroko i efektownie i przyniósł bardzo obfity plon. […] przyczynił się do wzbogacenia naszych warsztatów badawczych o perspektywę komparatystyczną, realizowaną w sposób poważny, dogłębny, twórczy.
Z recenzji G. Borkowskiej

Prof. dr hab. Ewa Paczoska – historyk literatury i kultury drugiej połowy XIX wieku, profesor zwyczajny na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, od 2012 roku dyrektor Instytutu Literatury Polskiej, kierownik Pracowni Modernizmu Europy Środkowo-Wschodniej, poetka i piosenkarka. Opublikowała książki autorskie: Krytyka literacka pozytywistów (1988), Lalka czyli rozpad świata (1995, II wyd. 2009), Dojrzewanie, dojrzałość, niedojrzałość. Od Bolesława Prusa do Olgi Tokarczuk (2004), Prawdziwy koniec XIX wieku. Śladami nowoczesności (2011) oraz liczne studia i artykuły na temat literatury oraz kultury modernizmu.
Redaktor i współredaktor kilkunastu tomów zbiorowych, m.in. Modernistyczny Lwów. Teksty życia, teksty sztuki (2009), Konstelacje Stanisława Brzozowskiego (2012), Realiści, realizm, realność. W stulecie śmierci Bolesława Prusa (2013) Przed i po. Wielka Wojna w literaturach Europy Środkowej i Wschodniej (2015), Wiktorianie nad Tamizą i nad Wisłą (2016). Redaktor serii „Doświadczenie Europy Środkowo-Wschodniej w kulturze modernizmu” (Wydawnictwo Wydziału Polonistyki UW).

Dr Izabela Poniatowska – doktor nauk humanistycznych w dziedzinie literaturoznawstwa (doktorat obroniony na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego), obecnie pracownik Pracowni Literatury Modernizmu Europy Środkowej i Wschodniej w Instytucie Literatury Polskiej Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Autorka książki Modernizm bez granic. Wielkie tematy nowoczesności w polskich powieściach popularnych drugiej połowy XIX wieku. Publikowała m.in. w „Napisie”, „LiteRacjach”, „Wieku XIX”, „Sztuce Edycji” oraz książkach zbiorowych. W kręgu jej zainteresowań badawczych znajduje się przede wszystkim literatura i kultura popularna drugiej połowy XIX wieku.

Dr Mateusz Chmurski – doktor nauk humanistycznych (2012), pracownik Europejskiego Centrum Badań Interdyscyplinarnych Uniwersytetu Paryż-Sorbonna, Instytutu Slawistyki Uniwersytetu Humboldta w Berlinie, stypendysta programu Start Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (2015, 2016). Obecnie przebywa na stażu podoktorskim na Wydziale Listów, Tłumaczeń i Komunikacji Wolnego Uniwersytetu Brukselskiego w Belgii oraz pracuje jako asystent koordynatora projektu NPRH "Problemy literatury i kultury modernizmu Europy Środkowo-Wschodniej" w Pracowni Literatury Modernizmu Europy Środkowej i Wschodniej Instytucie Literatury Polskiej na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Autor monografii Journal, fiction, identité (s). Modernité littéraire en Europe centrale (1980-1920) á travers les oeuvres de Géza Csáth, Karol Irzykowski et Ladislav Klíma (wydanie polskie w przygotowaniu, Paryż 2017); współautor tomów: Modernizm[y] Europy Środkowo-Wschodniej („Przegląd Filozoficzno-Literacki” 2013, nr 1-2, z Ewą Paczoską) oraz Karol Irzykowski La Chabraque. Les Rêves de Maria Dunin (Paryż 2013, z K. Siatkowską-Callebat).

Urszula Kowalczuk, https://orcid.org/0000-0002-0867-3184
„Środek Europy”. Geograficzna rama historycznoliterackiej opowieści Bronisława Chlebowskiego
https://doi.org/10.31338/uw.9788323526988.pp.143-186

Sebastian Kochaniec, https://orcid.org/
Blaski i cienie estetycznych aspektów doświadczania nowoczesności w pismach Stanisława Jacka Machniewicza. Zarys zagadnienia
https://doi.org/10.31338/uw.9788323526988.pp.33-48

Katarzyna Sadkowska,
Groteskowość jako cecha wczesnej nowoczesności i środek artystyczny w prozie lwowskiego modernizmu (do 1914 r.) .
https://doi.org/10.31338/uw.9788323526988.pp.15-32

Ewa Paczoska,
Język halucynacji w prozie modernistów Europy Środkowo-Wschodniej (rekonesans
https://doi.org/10.31338/uw.9788323526988.pp.103-122

Joanna Tabor, https://orcid.org/
Jurgis Savickis, czyli litewski wysoki modernizm
https://doi.org/10.31338/uw.9788323526988.pp.49-66

Britta Benert, https://orcid.org/
Kilka refleksji na temat Im Zwischenland (1902) Lou Andreas-Salomé
https://doi.org/10.31338/uw.9788323526988.pp.221-240

Małgorzata Vrazić, https://orcid.org/
Literackie i dziennikarskie dossier Mariji Jurić Zagorkiej
https://doi.org/10.31338/uw.9788323526988.pp.207-220

Mieczysław Dąbrowski,
Literatura Wiednia anno 1900
https://doi.org/10.31338/uw.9788323526988.pp.67-82

Izabela Poniatowska,
Modernistyczne przemiany romansu w Europie Środkowej 1867–1918. Przykład polski
https://doi.org/10.31338/uw.9788323526988.pp.123-142

Patrycjusz Pająk, https://orcid.org/
O literackiej kanonizacji wampira Savy Savanovicia na tle literatury wampirycznej XIX wieku
https://doi.org/10.31338/uw.9788323526988.pp.187-206

Mateusz Chmurski, https://orcid.org/
Słowo wstępne
https://doi.org/10.31338/uw.9788323526988.pp.7-14

Mateusz Chmurski, https://orcid.org/
Zapis (dla) siebie. Dzienniki a literatura na przykładzie twórczości G. Csátha, L. Klímy i K. Irzykowskiego
https://doi.org/10.31338/uw.9788323526988.pp.83-102