Teksty doświadczenia. Tom 1

Zbiór tekstów poświęconych zagadnieniom istotnym dla konstruowania mapy modernizmów Europy Środkowo-Wschodniej lat 1867–1918, omawiających przekształcenia tożsamościowe, kształtowanie się prądów ideowych w regionie oraz poszukiwania koncepcji narodowości i europejskiej wspólnoty, odnowę duchowości, redefinicje cielesności w przestrzeni kultury czy oddziaływanie freudyzmu.

Znakomite teksty analityczne badaczy tego okresu, wzbogacone o cenne indeksy, stanowią bogate źródło wiedzy dla literaturoznawców, kulturoznawców, socjologów, etnologów, a także krytyków literackich i filmowych, zainteresowanych słabo dotąd opisaną tematyką modernizmu tego regionu.

Trzytomowa publikacja jest efektem projektu naukowego realizowanego w ramach Narodowego Programu na Rozwoju Humanistyki. Autorzy proponują rozpoznanie literatury Europy Środkowo-Wschodniej lat 1867–1918 jako pewnej całości, posługując się kategorią ważną dla badań kulturowych, które przypisują dziś szczególne znaczenie fenomenowi miejsca.

Poddając refleksji literaturę modernizmu Europy Środkowo-Wschodniej, autorzy projektu chcą pokazać, jak pisarze i krytycy reagowali na wyzwania swego czasu i jak kształtowała się dynamika ich poszukiwań. Wiąże się z tym wybór ramczasowych 1867–1918. Obie daty łączą się z wydarzeniami politycznymi najważniejszymi dla nowoczesnej Europy Środkowo-Wschodniej. To czas narodzin nacjonalizmów, ale i czas powstawania utopii przekraczających granice partykularyzmów narodowych.

Zaproponowana w publikacji perspektywa (i służące jej narzędzia) nie mają charakteru teoretycznego – autorów mniej interesuje definiowanie modernizmu jako konstruktu teoretycznego niż obcowanie z żywą materią lokalnych odpowiedzi na doświadczenia i artystyczne impulsy nowoczesności. Ich głównym pragnieniem było doprowadzenie do spotkania lokalnych opowieści z głównym nurtem modernistycznej narracji: o zmianie i zerwaniu, o spotkaniu z chaosem życia, o poszukiwaniu podmiotowości, o walce z dyktatem opresyjnych form kultury i języka, o konstruowaniu tożsamości w wymiarze indywidualnym i zbiorowym.

Doświadczenia tekstu. Tom 2

Wspólnota pytań. Antologia. Tom 3



Zobacz wszystkie książki z serii: Problemy literatury i kultury modernizmu w Europie Środkowo-Wschodniej (1867-1918) »

Pod względem poznawczym tom Teksty doświadczenia jest bezsprzecznie ważnym wkładem w nowe spojrzenie na humanistyczne tradycje europejskie, ciekawym i oryginalnym, ponieważ uwzględnia różne perspektywy etnokulturowe, dostrzegane dopiero w ujęciu komparatystycznym. Oczywistą zaletą poznawczą jest też dobór autorów oraz utworów, na których przeprowadzano analizy i interpretacje: rezygnacja z wyselekcjonowanych arcydzieł na korzyść zjawisk z pogranicza kultury popularnej pozwoliła ująć opisywane zjawiska w kategoriach antropologii codzienności, widzieć w nich przejawy typowe dla zjawisk socjokulturowych.
Z recenzji T. Budrewicza

Tom pierwszy składa się z erudycyjnych studiów skupionych wokół wyróżnionych miejsc i idei Europy Środkowej.Właśnie, to są studia, czyli obszerne i wyczerpujące temat ujęcia podjętej problematyki. […] mamy do czynienia z bardzo sycącym i eleganckim daniem, które tylko pobudza nasz apetyt.
Z recenzji G. Borkowskiej

Prof. dr hab. Ewa Paczoska – historyk literatury i kultury drugiej połowy XIX wieku, profesor zwyczajny na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, od 2012 roku dyrektor Instytutu Literatury Polskiej, kierownik Pracowni Modernizmu Europy Środkowo-Wschodniej, poetka i piosenkarka. Opublikowała książki autorskie: Krytyka literacka pozytywistów (1988), Lalka czyli rozpad świata (1995, II wyd. 2009), Dojrzewanie, dojrzałość, niedojrzałość. Od Bolesława Prusa do Olgi Tokarczuk (2004), Prawdziwy koniec XIX wieku. Śladami nowoczesności (2011) oraz liczne studia i artykuły na temat literatury oraz kultury modernizmu.
Redaktor i współredaktor kilkunastu tomów zbiorowych, m.in. Modernistyczny Lwów. Teksty życia, teksty sztuki (2009), Konstelacje Stanisława Brzozowskiego (2012), Realiści, realizm, realność. W stulecie śmierci Bolesława Prusa (2013) Przed i po. Wielka Wojna w literaturach Europy Środkowej i Wschodniej (2015), Wiktorianie nad Tamizą i nad Wisłą (2016). Redaktor serii „Doświadczenie Europy Środkowo-Wschodniej w kulturze modernizmu” (Wydawnictwo Wydziału Polonistyki UW).

Dr Izabela Poniatowska – doktor nauk humanistycznych w dziedzinie literaturoznawstwa (doktorat obroniony na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego), obecnie pracownik Pracowni Literatury Modernizmu Europy Środkowej i Wschodniej w Instytucie Literatury Polskiej Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Autorka książki Modernizm bez granic. Wielkie tematy nowoczesności w polskich powieściach popularnych drugiej połowy XIX wieku. Publikowała m.in. w „Napisie”, „LiteRacjach”, „Wieku XIX”, „Sztuce Edycji” oraz książkach zbiorowych. W kręgu jej zainteresowań badawczych znajduje się przede wszystkim literatura i kultura popularna drugiej połowy XIX wieku.

Dr Mateusz Chmurski – doktor nauk humanistycznych (2012), pracownik Europejskiego Centrum Badań Interdyscyplinarnych Uniwersytetu Paryż-Sorbonna, Instytutu Slawistyki Uniwersytetu Humboldta w Berlinie, stypendysta programu Start Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (2015, 2016). Obecnie przebywa na stażu podoktorskim na Wydziale Listów, Tłumaczeń i Komunikacji Wolnego Uniwersytetu Brukselskiego w Belgii oraz pracuje jako asystent koordynatora projektu NPRH "Problemy literatury i kultury modernizmu Europy Środkowo-Wschodniej" w Pracowni Literatury Modernizmu Europy Środkowej i Wschodniej Instytucie Literatury Polskiej na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Autor monografii Journal, fiction, identité (s). Modernité littéraire en Europe centrale (1980-1920) á travers les oeuvres de Géza Csáth, Karol Irzykowski et Ladislav Klíma (wydanie polskie w przygotowaniu, Paryż 2017); współautor tomów: Modernizm[y] Europy Środkowo-Wschodniej („Przegląd Filozoficzno-Literacki” 2013, nr 1-2, z Ewą Paczoską) oraz Karol Irzykowski La Chabraque. Les Rêves de Maria Dunin (Paryż 2013, z K. Siatkowską-Callebat).

Karol Samsel,
Austria Cypriana Norwida
https://doi.org/10.31338/uw.9788323527619.pp.177-206

Csaba G. Kiss, https://orcid.org/
Chorwacki świat pewnej węgierskiej powieści Cécile Tormay Ludzie wśród kamieni
https://doi.org/10.31338/uw.9788323527619.pp.231-244

Karol Samsel,
Cyprian Norwid i Żydzi
https://doi.org/10.31338/uw.9788323527619.pp.247-280

Lena Magnone, https://orcid.org/0000-0003-3008-0825
Dywan z Bukowiny. Drogi rozpowszechniania się freudyzmu w Europie Środkowej
https://doi.org/10.31338/uw.9788323527619.pp.367-388

Horatiu Burcea, https://orcid.org/
Fałszywi Węgrzy? Asymilacja kulturalna i „zamiany” tożsamości w Transylwanii: madziaryzacja i rumunizacja
https://doi.org/10.31338/uw.9788323527619.pp.43-62

Małgorzata Vrazić, https://orcid.org/
Konfrontacje. O twórczości Antuna Gustava Matoša
https://doi.org/10.31338/uw.9788323527619.pp.425-424

Mieczysław Dąbrowski,
Kulturowy tekst Triestu. Na progu nowoczesności
https://doi.org/10.31338/uw.9788323527619.pp.63-82

Ewelina Lesisz, https://orcid.org/
Kurorty galicyjskie końca XIX w. Higiena a postęp – o wyznacznikach nowoczesności
https://doi.org/10.31338/uw.9788323527619.pp.97-114

Konrad Niciński,
Lebensreform i poszukiwania polskiego modernizmu
https://doi.org/10.31338/uw.9788323527619.pp.325-348

Ewelina Lesisz, https://orcid.org/
Między kuracją a rozrywką. Ciało w przestrzeni uzdrowisk galicyjskich
https://doi.org/10.31338/uw.9788323527619.pp.349-366

Aleksandra Kiełczykowska,
Nomadzi nowoczesności. Hotel po Wielkiej Wojnie
https://doi.org/10.31338/uw.9788323527619.pp.115-128

Mateusz Chmurski, https://orcid.org/
Pamięć miejsca na styku literatur i kultur: mit Wojwodiny i jego współczesne reinterpretacje (G. Csáth, O. Tolnai, I. Lovas)
https://doi.org/10.31338/uw.9788323527619.pp.19-42

Patrycjusz Pająk, https://orcid.org/
Sobowtór w Pradze (filmowej)
https://doi.org/10.31338/uw.9788323527619.pp.441-462

Ewa Paczoska,
Sytuacje z życia warszawskiego AD 1896. Zbrodniarz i zbrodnia
https://doi.org/10.31338/uw.9788323527619.pp.83-96

Lena Magnone, https://orcid.org/0000-0003-3008-0825
Tożsamość prowincjonalna. Galicyjski modernizm Aleksandra Fredry w świetle „idei galicyjskości” Larry’ego Wolffa
https://doi.org/10.31338/uw.9788323527619.pp.207-230

Danuta Sosnowska, https://orcid.org/0000-0001-6059-7548
W proteście przeciwko „letniej wierze”. Modernizm i Kościół w czeskich poszukiwaniach nowoczesnej formuły religijności
https://doi.org/10.31338/uw.9788323527619.pp.297-324

Ewa Paczoska,
W Skierniewicach i Cygowie. Europejskie realia, nadzieje i sny lat 80. XIX w.
https://doi.org/10.31338/uw.9788323527619.pp.281-296

Dawid Osiński,
W stronę Chorwacji
https://doi.org/10.31338/uw.9788323527619.pp.131-176

Anna Krześniak, https://orcid.org/
Wyjątki od reguły. Karykatury polityczne w warszawskiej prasie satyrycznej w drugiej połowie XIX w.
https://doi.org/10.31338/uw.9788323527619.pp.407-406

Ewa Ihnatowicz,
Zagadki Kraszewskiego. Obrazy współczesne
https://doi.org/10.31338/uw.9788323527619.pp.391-390