Empatia, moralność a życie społeczne

Publikacja jest pierwszym, tak szerokim, polskim opracowaniem problematyki empatii z punktu widzenia socjologii, stanowiącym interesujące wprowadzenie do bardziej szczegółowych zagadnień z pogranicza socjologii moralności, historii idei moralnych i socjologii emocji.

Autorzy prezentują kwestie teoretyczne i metodologiczne dotyczące badania empatii oraz przedstawiają wyniki własnych studiów nad funkcjonowaniem empatii w powiązaniu z różnymi zjawiskami ze sfery moralności, literatury, sztuki, z sytuacją osób niepełnosprawnych, nieheteroseksualnych, Żydów czy imigrantów. Rozpatrują kulturowo-strukturalne przyczyny wykluczania pewnych kategorii osób i doświadczeń z „empatycznej wspólnoty”, a także opisują mechanizmy społecznego konstruowania takich wspólnot na przykładzie tzw. mrocznej turystyki do miejsc zagłady i miejsc narodowej pamięci.

Empatia wiąże się moralnością. W ujęciu filozoficznym i teologicznym empatię zbyt często traktuje się jako stan i przeżycie naturalne, uniwersalne i spontaniczne, za mało miejsca zaś poświęca się analizowaniu jej jako dyspozycji poddanej socjalizacji, zróżnicowaniom o charakterze międzykulturowym, historycznym i społecznym, wiążącej się z funkcjonowaniem ludzi w ich rolach społecznych i zawodowych. W ujęciu socjologicznym, reprezentowanym przez Autorów, empatia analizowana jest jako cecha o charakterze społecznym, tzn. podlegająca społecznemu uczeniu, kontroli społecznej i interpretacji kulturowej, której ramy wyznaczają uwarunkowania kulturowe, religijne, światopoglądowe, polityczne, instytucjonalne i sytuacyjne.

******

Empathy, Morality and Social Life

The publication is the first Polish extensive research paper on empathy from the perspective of sociology. In an interesting way it introduces the more specific questions emerging in the borderland of the sociology of the morality, the history of moral ideas and the sociology of emotions. The authors present the theoretical and methodological issues concerning the research of empathy and they give the results of their studies on functioning of empathy in connection with different phenomena from the fields of morality, literature and art as well as with the situation of disabled people, homosexualls, Jews or immigrants.

Keywords: empathy, compassion, sympathy, morality, sociology, emphatic ethics, Ossowska.

Dr hab., prof. UW Wojciech Pawlik – dziekan Wydziału Stosowanych Nauk Społecznych i Resocjalizacji Uniwersytetu Warszawskiego, kierownik Katedry Socjologii Moralności i Aksjologii Ogólnej Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych UW. Obszarem szczególnych jego zainteresowań naukowych jest: socjologia moralności, socjologia kultury i socjologia emocji.