Weryfikacja kompetencji obywatelskich polskich maturzystów – analiza na podstawie egzaminu z wiedzy o społeczeństwie z lat 2010–2019 – EBOOK

Monografia Piotra Załęskiego to pierwsza całościowa analiza kompetencji obywatelskich z zakresu wiedzy społecznej, ekonomicznej i politycznej młodych obywateli Rzeczypospolitej Polskiej. Materiałem do badań były zadania rozwiązane przez blisko 400 tys. absolwentów zdających maturę z WOS-u (w wersji podstawowej i rozszerzonej) w sesji głównej (majowej) w latach 2010-2019.

Autor, od 2010 roku koordynator egzaminu maturalnego z WOS-u w Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, zastosował jako podstawową technikę badawczą analizę porównawczą. Przeprowadził zarówno badania ilościowe, jak i jakościowe, co pozwoliło na przedstawienie rekomendacji do sposobu formułowania arkuszy maturalnych oraz zasad ich oceny.

******

The Verification of Civic Competence of Polish Secondary School Graduates. The Analysis Based on the Social Studies Exam 2010-2019

A comprehensive analysis of civic competence in social, economic and political knowledge of young Polish citizens, carried out on the basis of the solutions to the Matura exam tasks. The author analysed nearly 400,000 exam answers of secondary school graduates from 2010 to 2019.

Keywords: social studies Matura exam, social studies, civic competence.

Kształtowanie kompetencji obywatelskich młodych ludzi jest niezwykle interesującym problemem, zarówno w wymiarze praktycznym, jak i analitycznym. Jednym z najważniejszych zadań współczesnej szkoły jest przygotowanie kolejnych roczników do pełnienia rozmaitych ról w dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości społecznej, ekonomicznej i politycznej. […] Książka autorstwa Piotra Załęskiego jest pracą pionierską i wyjątkową przynajmniej z trzech powodów. Po pierwsze, na gruncie polskiej politologii nie było do tej pory tak obszernej publikacji, która rozpatrywałaby problem kształtowania kompetencji obywatelskich przy wykorzystaniu twardych danych, uzyskanych podczas przeprowadzania egzaminów maturalnych z przedmiotu Wiedza o społeczeństwie. Po drugie, o szczególnym charakterze książki przesądza wielkość poddanego analizie zbioru danych. Autor uwzględnił 10 edycji egzaminu, które odbyły się w latach 2010–2019. […] Pozwoliło to Piotrowi Załęskiemu uwzględnić wyniki ponad 155 tys. arkuszy na poziomie podstawowym i ponad 230 tys. na poziomie rozszerzonym. […] Po trzecie wreszcie, Autor posiada unikalną perspektywę badawczą, gdyż przez większość okresu, który obejmują badania, pełnił funkcję koordynatora egzaminu z Wiedzy o społeczeństwie w Centralnej Komisji Egzaminacyjnej.
Z recenzji prof. Roberta Alberskiego

Autor omawia kształt egzaminu według obu formuł, jego strukturę, sposób tworzenia arkuszy, a także, co jest równie ciekawe, ewolucję samych zadań i kształtu arkuszy. W takiej skali i tak wszechstronnie nie udało się jeszcze nikomu przeprowadzić badań polskich maturzystów z wiedzy o społeczeństwie na przestrzeni dziesięciu lat. O ile po każdym egzaminie maturalnym dokonywana była (i jest) analiza wyników uzyskanych przez maturzystów w danym roku, to miała (i ma) ona charakter wycinkowy, ograniczony do jednego egzaminu. Dopiero tak wszechstronne porównanie materiału badawczego pozwala na wyeliminowanie pewnej przypadkowości i wyciągnięcie pełnych wniosków.
Z recenzji Włodzimierza Chybowskiego

Dr mult. hab. Piotr Załęski – politolog i etnolog, nauczyciel WOS-u w liceach ogólnokształcących, liceum technicznym, liceum profilowanym, technikach i gimnazjum (1997-2007), współautor podręcznika gimnazjalnego do WOS-u (ówczesny moduł Wychowanie Obywatelskie, 2002, 2005), koordynator kształcenia pedagogicznego na Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego (2005–2010), odpowiedzialny za koordynację egzaminu maturalnego z WOS-u w Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (od matur z 2011 roku), koordynator zespołu ekspertów Ministerstwa Edukacji Narodowej do prac nad tworzeniem podstawy programowej kształcenia ogólnego w zakresie WOS-u (2016-2019), współpracownik Ośrodka Rozwoju Edukacji (od 2019 roku, przy publikacjach cyklu Vademecum Nauczyciela w zakresie WOS-u), odznaczony Medalem Komisji Edukacji Narodowej „za szczególne zasługi dla oświaty i wychowania” (2016).