Niepewność fenomenu. Fenomenologia w horyzontach nowoczesności (EBOOK)

Przywoływana w tej książce fenomenologia zderza uniwersalne roszczenia rozumu z tym, co przerasta jego granice: ze skończonością, niepewnością, kruchością, pluralnością, nieprzewidywalnością nowoczesnych doświadczeń. Chodzi o fenomenologię, która – wbrew idealizmowi transcendentalnemu Husserla – nie zmierza ku wydobywaniu inwariantnej istoty ukazującej się rzeczy, lecz zdaje sprawę z owych niepewności i kruchości, cechujących położenie współczesnego człowieka, jest w większym stopniu otwarta na złożoność tego położenia i jego faktyczny wymiar.

******

The Uncertainty of the Phenomenon. Phenomenology in the Horizons of Modernity

The phenomenology referred to in this book juxtaposes universal claims of reason with what transcends its boundaries: infinity, uncertainty, fragility, multiplicity, unpredictability of modern experiences. It is the phenomenology, which – contrary to Husserl’s transcendental idealism – does not seek to bring out the invariant essence of the appearing thing, but which reveals these uncertainties and fragility characterizing the position of modern man, it is more open to the complexity of this position and its actual dimension.

Keywords: aesthetics, contemporary phenomenology, modern subject, modernity, language of art.

[…] dwa aspekty zawarte w szkicach Iwony Lorenc charakteryzują jej punkt widzenia jako stanowisko własne, uznawane przez nią jako najwłaściwsze w rozważanych kwestiach: to postulat „skrzyżowania” fenomenologii z hermeneutyką i waga przyznawana doświadczeniu estetycznemu, waga wprost metafizyczna, w ramach praktykowania fenomenologii. Postulat wprowadzenia metod hermeneutycznych do analiz fenomenologicznych, wobec skonstatowania „niepewności fenomenu” w dobie późnej nowoczesności i wobec odkrycia bogactwa kontekstu, czyli tła historycznego i afektywnego opisywanych fenomenów – wydaje się oczywisty.
[…] zbiór jej szkiców trafia w aktualnie toczone dyskusje w polskich środowiskach fenomenologicznych, szczególnie tych skoncentrowanych na eksploracji doświadczenia estetycznego. Po publikacji przyczyni się zapewne do ożywienia tych dyskusji. […] wobec wysokich kompetencji autorki, która jest przecież uznanym autorytetem w swojej dziedzinie, oddziaływanie jej nowo opublikowanej pracy, szczególnie ze względu na pewne charakterystyczne i oryginalne wątki tam obecne […] może stanowić pozytywny impuls dla dalszych badań filozofów młodszej generacji.
Z recenzji prof. dr. hab. Jacka Migasińskiego

[…] Niepewność fenomenu […] będzie jedną z nielicznych na polskim rynku wydawniczym pozycji, która w tak kompetentny, oryginalny i zarazem ciekawy sposób przedstawiać będzie zupełnie nowe oblicza fenomenologii – fenomenologii mierzącej się dziś, jak głosi zresztą przytoczony przeze mnie tytuł książki Iwony Lorenc, z „niepewnością fenomenu”.
[…] Zabieg intelektualny, który wydaje się tu szczególnie intrygujący i pobudzający do myślenia, polega na pokazaniu przez Autorkę, że poźnonowoczesne ujęcia rzeczywistości, a więc nowoczesność w całej jej wieloaspektowości, ale też wraz ze sprzecznościami, jakie w sobie kryje, okazuje się doskonale sprzężona z gestami pojęciowymi i intelektualnymi fenomenolożek i fenomenologów, którzy opisują i ujawniają fenomeny znane i obecne w dyskursach o nowoczesności. Inaczej to ujmując, narzędzia pojęciowe, zwłaszcza nowej fenomenologii, doskonale nadają się do uwypuklenia napięć, jakie kryją się w nowoczesności i jej opisach.
[…] Iwona Lorenc wręcz genialnie uwypukla to, że fenomenologia doświadcza dziś.
[…] zmiany paradygmatu: z filozofii pewności przekształcając się w apoteozę fenomenu niepewnego, migotliwego, pozoru i rozchwiania, ujętych tu w kontekstach jak najbardziej pozytywnych.
[…] Metoda, jaką wybrała Autorka, nie jest oczywista, stara się ona poruszać pomiędzy binarnymi opozycjami, stara się sytuować pomiędzy nimi, nie pozwalając na proste intelektualne rozwiązania. Jest tak dlatego, że w tej książce nie chodzi wyłącznie o zaprezentowanie pewnych koncepcji, ale jest ona […] próbą żywego namysłu nad nimi oraz otwarciem nowatorskich pól problemowych. Książka Iwony Lorenc jest wiec niewątpliwie oryginalną propozycją filozoficzną, przemyślaną i niebanalną, ale też niebagatelną dla fenomenologii jako takiej.
Niepewność fenomenu pozwala na dostrzeżenie ruchu poszerzania horyzontów fenomenologii i odkrycie, jak daleką drogę przebyła, stając się być może rewersem samej siebie. Książka ta przeznaczona jest zresztą, z jednej strony, dla badaczy zajmujących się fenomenologią, którzy, pozwolę sobie na to radykalne sformułowanie, powinni po nią sięgnąć, by odkryć to, czym jest dziś fenomenologia, ale, z drugiej strony, może być przydatna dla osób, które chcą poznać fenomenologię i jej meandry, jako że Autorka posługuje się językiem klarownym, ładnym i komunikatywnym. Niemniej, jak każda książka z zakresu jakiejś szczegółowej dyscypliny, wymaga wysiłku intelektualnego, ale wysiłku wynikającego raczej z poziomu abstrakcji, ale też nieoczywistości, na których pozostajemy, zagłębiając się w koncepcje Barbarasa, Richira, czy Maldineya.
[…] Książka Iwony Lorenc jest niewątpliwie wyjątkowa, stawia tezę nieoczywistą na pierwszy rzut oka, ale Autorka umie ją uzasadnić. Jest niezwykle nowatorska i aktualna, […] otwiera bowiem nowe horyzonty myślowe i pokazuje, jak aktualna i żywa pozostaje dziś fenomenologia, nieustannie prowokując do zmian perspektyw i do dyskusji.
Z recenzji dr hab. Moniki Murawskiej, prof. ASP

Prof. dr hab. Iwona Lorenc – filozofka, emerytowana profesor Wydziału Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego oraz Wydziału Reżyserii Akademii Teatralnej. Pełniła funkcje przewodniczącej Rady Naukowej Instytutu Filozofii UW, redaktorki naczelnej „Sztuki i Filozofii”, współkierowniczki Pracowni Badań nad Filozofią Francuską i Francuskojęzyczną w Instytucie Filozofii UW. Dwukrotna stypendystka rządu francuskiego. Autorka takich monografii jak: Dlaczego sztuka? Wprowadzenie do filozofii sztuki (1990), Logos i mit estetyczności (1993), Świadomość i obraz. Studia z filozofii przedstawienia (2001), Minima aesthetica. Szkice o estetyce późnej nowoczesności (2010), Estetyczne problemy późnej nowoczesności (2014), Aesthetics and Modernity. Toward a New Philosophical Functionalization of Art (2021), O sztuce na Titanicu. Rozmowy ze Sławomirem Marcem (2022). Redaktorka sześciu prac zbiorowych z zakresu współczesnej fenomenologii francuskiej, współczesnej filozofii sztuki i problemów nowoczesności. Autorka ponad stu artykułów naukowych i rozdziałów w monografiach zbiorowych.