Projekt Lanzarote – urzeczywistnienie utopii? César Manrique i jego program estetyczno-społecznego przeobrażenia wyspy

Książka jest wyrazem fascynacji autora społeczno-artystyczną koncepcją Césara Manrique, który za pomocą sztuki pragnął podkreślić naturalne piękno wulkanicznej wyspy Lanzarote i uczynić z niej wymarzone miejsce dla życia jej mieszkańców. Miejsce atrakcyjne zarazem dla gości z zewnątrz, ale wolne od masowej turystyki i powtarzalnych wytworów przemysłu.

Autor opisuje fenomen Lanzarote z perspektywy filozofii społecznej, poddając analizie rolę artysty w kształtowaniu otaczającego go świata. Odnosi się do pojęcia piękna natury jako źródła nie tylko twórczości artystycznej, lecz także ludzkiego szczęścia. Opisuje zakorzenienie człowieka w tradycji, kulturze i lokalnej przestrzeni, niezbędnych do budowania tożsamości społecznej. Otwarte zakończenie książki zachęca czytelnika do własnej refleksji nad tym, czy utopijny zamysł Manrique, aby uczynić Lanzarote miejscem jedności życia, sztuki i człowieczeństwa, został zwieńczony sukcesem, czy też wciąż pozostaje w kręgu niezrealizowanych marzeń.

******

Manrique and His Lanzarote Project. Utopia Actualized? An Artist's Programme for the Aesthetic-Social Transformation of an Island

The book is an expression of the author’s fascination with César Manrique’s social and artistic concept, who – with the help of art – wanted to highlight the natural beauty of the volcanic island Lanzarote and make it a dream place to live in for its inhabitants. A place that is attractive for the outside visitors, but also free of mass tourism and recurring products of the industry.

The author describes the phenomenon of Lanzarote from the perspective of social philosophy, analysing the role of the artist in shaping the world surrounding him. He refers to the idea of beauty of nature as a source of not only artistic creation, but also human happiness. He describes how people are rooted in tradition, culture, and local area, which are essential for building social identity. The open ending of the book encourages readers to reflect on their own if César Manrique’s utopian idea to make Lanzarote a place of unity of life, art, and humanity is a success or if it still remains an unfulfilled dream.

Keywords: Lanzarote island, César Manrique, utopia, myth of Atlantis, labyrinth metaphor, landscape architecture, sustainable tourism

Szczególna rola pracy prof. Kloc-Konkołowicza polega na ustanowieniu pewnego wzorca spożytkowania wiedzy filozoficznej do analizy konkretnych, doniosłych dla życia projektów. [Publikacja ta] poszerza rozumienie fenomenu Lanzarote przez naukowców innych dziedzin aniżeli filozofia – kulturoznawców, regionalistów czy specjalistów od architektury krajobrazu. Dzięki prowadzeniu analiz filozoficznych w sposób przystępny dla szerszego grona czytelników, praca ta z pewnością znajdzie odbiorców także wśród osób ciekawych świata i zainteresowanych głębszym nad nim namysłem.
Z recenzji dr. hab. Andrzeja Kaniowskiego, prof. UŁ

Jakub Kloc Konkołowicz podąża za Manrique'em w niezwyczajny sposób. Podstawę jego „filozoficznej narracji” stanowi pisemna spuścizna artysty, pochodząca ze zbioru tekstów „La palabra encendida”. Argumentów i porównawczych przykładów dostarczają autorowi przede wszystkim filozofia społeczna i filozofia estetyki, co stanowi tym skuteczniejszą metodę, że w tym konkretnym „studium przypadku” chodzi o rozszyfrowanie utopijnej koncepcji artysty, który swą sztukę postrzegał jako osadzoną w społecznym kontekście. Autorowi udaje się – w pięciu znamiennych rozdziałach: „Natura”, „Człowiek”, „Sztuka”, „Rozwój” i „Tradycja” – przybliżyć do dzieła Manrique z perspektywy, która pozwala rzucić nowe światło na jego główne impulsy twórcze.
Z recenzji prof. Katrin Steffen, University of Sussex

Jakub Kloc-Konkołowicz (1975–2021) – wykładowca Wydziału Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego i profesor tej uczelni o bogatym dorobku naukowym i dydaktycznym. W latach 2016–2020 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Filozofii UW, następnie prodziekana ds. nauki i współpracy z zagranicą Wydziału Filozofii UW. Był też kierownikiem Zakładu Filozofii Społecznej i kierownikiem Pracowni Studiów nad Filozofią Niemiecką. Należał do Międzynarodowego Towarzystwa Heglowskiego, wchodził w skład zarządu Międzynarodowego Towarzystwa Fichteańskiego oraz zasiadał w radach naukowych polskich i zagranicznych czasopism filozoficznych. Był laureatem licznych nagród i wyróżnień – m.in. nagrody Prezesa Rady Ministrów za rozprawę doktorską i nagrody Friedrich Wilhelm Bessel-Forschungspreis – oraz stypendystą: Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, Niemieckiej Centrali Wymiany Akademickiej (Deutscher Akademischer Austauschdienst, DAAD), a także Fundacji Aleksandra von Humboldta. Dwukrotnie został zaproszony przez Uniwersytet Johanna Wolfganga Goethego we Frankfurcie nad Menem na roczne pobyty badawcze – w Instytucie Badań Społecznych oraz w Instytucie Filozofii tej uczelni. Organizował sympozja, konferencje i wykłady filozofów niemieckich na Uniwersytecie Warszawskim. Wspierał udział w konferencjach i wyjazdach naukowych studentów oraz młodych polskich filozofów.

Jest autorem trzech monografii: Rozum praktyczny w filozofii Kanta i Fichtego. Prymat praktyczności w klasycznej myśli niemieckiej, Wrocław 2007, Anerkennung als Verpflichtung. Klassische Konzepte der Anerkennung und ihre Bedeutung für die aktuelle Debatte, Würzburg 2015 oraz Manrique y su proyecto Lanzarote. ¿Una utopía realizada? El programa de un artista para transformar estética y socialmente una isla, Tahíche, Lanzarote 2019. Lista publikacji Jakuba Kloca-Konkołowicza obejmuje również liczne artykuły i rozdziały w językach polskim, niemieckim i angielskim, które ukazywały się głównie na łamach niemieckich i polskich czasopism naukowych oraz w pracach zbiorowych. Do jego zainteresowań naukowych należały zagadnienia filozofii społecznej, a także klasycznej i współczesnej filozofii niemieckiej, m.in. koncepcje uznania, etyczności i racjonalności, pojęcie intersubiektywności oraz zagadnienia godności, wolności i sprawiedliwości. W Wydawnictwach UW przygotowywane są do druku wykłady Jakuba Kloca-Konkołowicza z filozofii społecznej, będące zapisem nagrań wideo, które powstawały w latach 2020–2021 i były udostępniane studentom w trybie internetowym w związku z pandemią.