Kupowanie nadziei. Loteria w Królestwie Polskim (1815-1867)

Autorka prezentuje różnorodne aspekty funkcjonowania, roli i znaczenia loterii organizowanych w Królestwie Polskim w latach 1815–1867.

Pierwsze udokumentowane loterie na ziemiach polskich przeprowadzono w 1748 roku. W 1787 roku zarząd nad loterią liczbową przejęło państwo, a loterie zaczęto organizować w celu zwiększenia dochodów skarbowych. Nadzór nad nimi sprawowała Dyrekcja Generalna Loterii Krajowych (od 1844 Urząd Loterii), podlegająca Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu.

Loteria to zagadnienie nie tylko z dziedziny skarbowości. Znacznie ważniejsze były jej funkcje społeczne: dostarczała rozrywki osobom z różnych warstw społecznych, zapewniała zajęcie określonym grupom zawodowym, a przede wszystkim dawała złudną nadzieję na wzbogacenie się. Losowania loterii państwowych, przeprowadzane z zachowaniem odpowiedniego ceremoniału, były widowiskami publicznymi i wydarzeniami towarzyskimi. Jako naturalny element rzeczywistości społecznej Królestwa Polskiego, loterie te były omawiane na łamach prasy, stawały się nawet tematem sztuk teatralnych. Spotykały się jednak z rozmaitymi – częściej negatywnymi – ocenami.

Inny charakter miały loterie fantowe (dobroczynne). Udział w nich pozwalał na włączenie się w życie towarzyskie lokalnej wspólnoty, a pozyskane środki przeznaczano na pomoc dla najbardziej potrzebujących.

******

Buying Hope. The Lottery in the Kingdom of Poland (1815–1867)

The publication is devoted to the topic of lottery in the Kingdom of Poland of the constitutional and autonomous period (1815–1867). The first documented lotteries on the Polish lands were held in 1748. Then the lottery management was taken over by the state and the lotteries became the source of the state revenues. But the lottery is an issue not only from the field of finances. Its social functions are very important. The lottery fulfilled an entertaining role and primarily it gave an illusory chance for growing rich.

Keywords: lottery, Kingdom of Poland, Lottery Directorate, Lottery Office, Commission of Revenue and Treasury.

Zobacz inne publikacje w: Serii Historycznej »

W zakończeniu swojej pracy Autorka słusznie podkreśla, że choć loteria może wydawać się tematem błahym, to badanie jej dziejów wprowadza w ważną problematykę. Przed sumiennym i wnikliwym badaczem lub badaczką otwierają się w tej dziedzinie obiecujące perspektywy – od niego lub niej zależy, w jakiej mierze wykorzysta takie możliwości. Uważam, że Alicja Nowak dobrze poradziła sobie z zadaniem, które przed nią stanęło: przygotowała pracę dobrze udokumentowaną źródłowo i zakończoną ciekawymi wnioskami. […] Temat historii polskich loterii poruszano dotąd w nielicznych przyczynkach i publikacjach popularnych, dr Nowak podjęła się zatem badań pionierskich.
Z recenzji prof. Tomasza Kizwaltera